Το μεταβολικό σύνδρομο (ΜΣ) είναι γνωστό στην ιατρική βιβλιογραφία για περισσότερα από 80 χρόνια. Το Διεθνές Ίδρυμα Διαβήτη (IDF) το ορίζει ως μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από παχυσαρκία και τουλάχιστον δύο από τα ακόλουθα: υψηλά τριγλυκερίδια, χαμηλή HDL χοληστερόλη, αυξημένη συστολική ή διαστολική αρτηριακή πίεση και σακχαρώδη διαβήτη ή αυξημένη γλυκόζη αίματος νηστείας. Το μεταβολικό σύνδρομο συνδέεται στενά με την έλλειψη σωματικής άσκησης και την αυξημένη κατανάλωση τροφών που περιέχουν υδατάνθρακες (ζάχαρης) και κορεσμένα λιπαρά.

Πρόσφατες μελέτες έχουν συνδέσει την υπερβολική κατανάλωση ποτών με ζάχαρη, ιδιαίτερα φρουκτόζης, με την αυξημένη σύνθεση λιπιδίων και την εναπόθεσή τους στον ηπατικό ιστό. Μόλις το συκώτι γίνεται λιπώδες, δεν ανταποκρίνεται στις δράσεις της ορμόνης ινσουλίνης, οι οποίες περιλαμβάνουν την αναστολή της παραγωγής τόσο της γλυκόζης όσο και της LDL χοληστερόλης που με τη σειρά τους  οδηγούν σε αντισταθμιστική υπερινσουλιναιμία, ήπια υπεργλυκαιμία και δυσλιπιδαιμία.

Το μεταβολικό σύνδρομο σχετίζεται με ανισορροπία οξειδωτικών/αντιοξειδωτικών, καθώς και με υποκλινική φλεγμονή, επομένως η αξιολόγηση της οξειδωτικής κατάστασης είναι χρήσιμη για τον εντοπισμό ατόμων υψηλού κινδύνου για μεταβολικές επιπλοκές. Επιπλέον, το ΜΣ σχετίζεται με αθηρογόνο υπερλιπαιμία και διαταραχή της ρύθμισης του μεταβολισμού των λιπιδίων.

Βάση των ανωτέρω είναι ζωτικής σημασίας η ρύθμιση του ΜΣ μέσω της διαχείρισης του τρόπου ζωής, εστιάζοντας στη βελτίωση της ποιότητας της διατροφής και της σωματικής δραστηριότητας, με την απώλεια βάρους ως τον πιο σημαντικό παράγοντα για τη βελτίωση όλων των χαρακτηριστικών του συνδρόμου.

Είναι ήδη γνωστό ότι η υιοθέτηση της Μεσογειακής δίαιτας μειώνει την επίπτωση της παχυσαρκίας, της υπέρτασης, του διαβήτη και της υπερλιπιδαιμίας. Το ελαιόλαδο (και ιδιαίτερα τα συστατικά του ελαιοευρωπαΐνη και υδροξυτυροσόλη) θεωρείται το συστατικό της Μεσογειακής δίαιτας στο οποίο αποδίδονται τα θεραπευτικά του οφέλη, μέσω βελτίωσης του λιπιδαιμικού προφίλ, μείωσης της αρτηριακής πίεσης και της δυσλειτουργίας του ενδοθηλίου καθώς και βελτίωσης του φλεγμονώδους (οξειδωτικού) μικροπεριβάλλοντος, που όλα μαζί συντελούν στη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου.

Η μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου με την υιοθέτηση της μεσογειακής διατροφής έχει φανεί από τη μελέτη Predimed, ότι μπορεί να φτάσει το 30% σε σύγκριση με αυτούς που ακολουθούν άλλες δίαιτες χαμηλών λιπαρών. Οι μηχανισμοί με τους οποίους επιτυγχάνεται αυτή η μείωση είναι πολλοί και δρουν συνεργικά. Για αυτό το λόγο, η Ευρωπαϊκή αρχή ασφάλειας των τροφίμων (EFSA) συνιστά καθημερινή κατανάλωση 5mg υδροξυτυροσόλης για να επιτευχθεί το θεραπευτικό αποτέλεσμα. 

Τέλος, μεγάλος αριθμός μελετών εστιάζεται σε ουσίες που μειώνουν το οξειδωτικό στρες. Τα αντιοξειδωτικά, με τις αντιμικροβιακές, αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες που διαθέτουν, έχουν πολλαπλά οφέλη τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και σε επίπεδο θεραπείας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Primary Prevention of Cardiovascular Disease with a Mediterranean Diet Supplemented with Extra-Virgin Olive Oil or Nuts. Estruch R,Ros E, Salas-Salvadó J, Covas MI, Corella D, Arós F, Gómez-Gracia E, Ruiz-Gutiérrez V, Fiol M, Lapetra J, Lamuela-Raventos RM, Serra-Majem L, Pintó X, Basora J, Muñoz MA, Sorlí JV, Martínez JA, Fitó M, Gea A, Hernán MA, Martínez-González MA; PREDIMED Study Investigators. N Engl J Med. 2018 Jun 21;378(25):e34.
2. Cardioprotective Effects of the Polyphenol Hydroxytyrosol from Olive Oil. Tejada S, Pinya S, Del Mar Bibiloni M, Tur JA, Pons A, Sureda A. Curr Drug Targets.2017;18(13):1477-1486
3. Hydroxytyrosol in the Prevention of the Metabolic Syndrome and Related Disorders. Julien Peyrol, Catherine Riva and Marie Josèphe Amiot. Nutrients 2017, 9(3), 306