Η παχυσαρκία είναι μια χρόνια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από περίσσεια λίπους στο ανθρώπινο σώμα. Ορίζεται συχνότερα με τη χρήση του δείκτη μάζας σώματος(BMI), ο οποίος συσχετίζεται στενά με το λίπος του σώματος.

Ένας δείκτης μάζας σώματος ίσος ή μεγαλύτερος από 30 kg/m2 αναγνωρίζει τον παχύσαρκο ενήλικα ασθενή. Στα παιδιά και τους εφήβους ωστόσο, ο BMI ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία και το φύλο, και ως εκ τούτου χρησιμοποιούνται πίνακες που δείχνουν τη θέση του παιδιού συγκριτικά με το μέσο όρο του πληθυσμού.

Η παχυσαρκία θεωρείται μια σύγχρονη ασθένεια και η συχνότητά της αυξάνεται διαρκώς. Τις 3 τελευταίες δεκαετίες έχει αυξηθεί κατά 27.5% για τους ενήλικες και κατά 47.1% για τα παιδιά. Είναι το αποτέλεσμα μακροχρόνιας ενεργειακής ανισορροπίας, όπου η καθημερινή ενεργειακή πρόσληψη υπερβαίνει τις καθημερινές απώλειες.

Η ενεργειακή ισορροπία ρυθμίζεται από πολυάριθμους παράγοντες, που περιλαμβάνουν τον μεταβολικό ρυθμό, την όρεξη, τη δίαιτα και τη φυσική δραστηριότητα. Αν και αυτοί οι παράγοντες επηρεάζονται από το γενετικό υπόβαθρο, η μεγάλη αύξηση της συχνότητας της παχυσαρκίας τα τελευταία έτη δεν μπορεί να οφείλεται σε αλλαγή του γενετικού υλικού και αποδίδεται σε εξωτερικές αλλαγές (κοινωνικο-οικονομική θέση, πολιτισμικές συνήθειες) που προάγουν την υπερβολική πρόσληψη τροφής και αποθαρρύνουν τη φυσική δραστηριότητα. Σπανιότερα, η παχυσαρκία προκαλείται από φάρμακα(υψηλές δόσεις κορτιζόνης), νευροενδοκρινικές διαταραχές (σύνδρομο Cushing) ή διάφορα σύνδρομα.

Η παχυσαρκία οδηγεί σε συχνότερη αντοχή στην ινσουλίνη, αύξηση των λιπιδίων του αίματος, αύξηση της αρτηριακής πίεσης και διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη. Με τη σειρά τους οι καταστάσεις αυτές αυξάνουν τον κίνδυνο για πολλές σοβαρές χρόνιες παθήσεις που περιλαμβάνουν την υπέρταση, τη δυσλιπιδαιμία, το διαβήτη, καρδιαγγειακά νοσήματα, την υπνική άπνοια, την οστεοαρθρίτιδα και κάποιους καρκίνους.

Επιπλέον, μία λιγότερο αναγνωρισμένη αλλά εξίσου σοβαρή επιπλοκή της παχυσαρκίας είναι η διαταραχή της λειτουργικότητας του ατόμου. Οι παχύσαρκοι έχουν συνήθως χαμηλή αυτοεκτίμηση, περιθωριοποιούνται πιο εύκολα και έχουν επηρεασμένη ποιότητα ζωής.

Η συνειδητοποίηση ότι η παχυσαρκία δεν είναι ένα στοιχείο του χαρακτήρα αλλά νόσος θεωρείται μνημειώδης για την ιατρική επιστήμη. Οι επαγγελματίες της υγείας γνωρίζουν πλέον περισσότερα και επεμβαίνουν σε πιο πρώιμο στάδιο όταν αναγνωρίζουν είτε ασθενείς που είναι σε κίνδυνο για να εμφανίσουν είτε ήδη είναι παχύσαρκοι.

Η αντιμετώπιση με φαρμακευτικά μέσα απαιτεί την άριστη γνώση της παθολογικής φυσιολογίας  της κατάστασης, ενώ πολύ σημαντική είναι και η παράμετρος της πρόληψης με τροποποίηση(αποφυγή ή ελαχιστοποίηση) των παραγόντων που μπορούν να αλλαχθούν.

Η παχυσαρκία αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα της δημόσιας υγείας αφού οι συνέπειες δεν περιορίζονται στη σωματική και ψυχική υγεία του ατόμου αλλά έχουν και κοινωνικο-οικονομικές προεκτάσεις.  Η πρώιμη αναγνώριση, παρέμβαση και αποτελεσματική θεραπεία είναι απαραίτητες για να μειωθεί το κόστος και να βελτιωθεί η έκβαση αυτών των ασθενών.

Ειδικός Γαστρεντερολόγος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Obesity: definition, comorbidities, causes, and burden. Apovian CM. Am J Manag Care. 2016 Jun;22(7 Suppl):s176-85.
2. Obesityin children. Canoy D, Bundred P.BMJ Clin Evid. 2011 Apr 4;2011:0325.