Η εμφάνισή τους είναι κυρίως απόρροια της έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία, καθιστώντας την προστασία από τον ήλιο πολύ σημαντική. Το δέρμα είναι ένα όργανο με πολλές λειτουργίες: ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος και την περιεκτικότητα σε νερό, προστατεύει από τις λοιμώξεις, τους τραυματισμούς και από την υπεριώδη ακτινοβολία (UVR).

Η υπεριώδης ακτινοβολία με εύρος από τα 200 έως τα 400 nm έχει δοσοεξαρτώμενες βλαβερές επιπτώσεις στο δέρμα (φωτοκαρκινογόνες) που περιλαμβάνουν την οξεία φλεγμονή με διήθηση από λευκοκύτταρα και το ερύθημα. Η ηλιακή ακτινοβολία Α (UVA), με εύρος από 320 έως 400nm είναι η ακτινοβολία που φτάνει στις βαθύτερες στιβάδες του δέρματος και αντιστοιχεί στο 90-95% της υπεριώδους ακτινοβολίας.

Ένας από τους μηχανισμούς που χρησιμοποιούνται στην πρόκληση βλαβών από την υπεριώδη ακτινοβολία είναι η δημιουργία ελευθέρων ριζών οξυγόνου άμεσα ή μέσω ενδογενών φωτοευαίσθητων αντιδράσεων. Η ακτινοβολία UVA δρα κυρίως μέσω παραγωγής ελευθέρων ριζών και το επακόλουθο οξειδωτικό στρες φαίνεται πως διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στις βλαπτικές δράσεις της. Ευτυχώς το δέρμα διαθέτει ένα ευρύ φάσμα αμυντικών αντιοξειδωτικών μηχανισμών για να προστατεύεται από την ακτινοβολία. Ωστόσο, η δυνατότητα αυτών των μηχανισμών δεν είναι απεριόριστη και μπορεί να υπερκεραστεί από την υπερβολική έκθεση στον ήλιο. Αποτέλεσμα είναι η UVA να απορρυθμίζει την παραγωγή μελανίνης ενώ η UVB και η UVC καταστρέφουν άμεσα το DNA των κυττάρων του δέρματος.

Μία ενδιαφέρουσα στρατηγική παροχής φωτοπροστασίας είναι η ενίσχυση των ενδογενών αντιοξειδωτικών συστημάτων του δέρματος.

Οι φυτοχημικές ουσίες/nutraceuticals είναι φυσικές, μη τοξικές, βιοενεργές ουσίες που προέρχονται από φυσικές πηγές και διαθέτουν προληπτικές ιδιότητες. Υπάρχουν πολλές κατηγορίες nutraceutical-φωτοπροστατευτικών ουσιών. Η σύγχρονη βιβλιογραφία εστιάζει κυρίως σε τρεις: τις πολυφαινόλες,τα προβιοτικά και τις βιταμίνες.
Οι πολυφαινόλες μειώνουν την (επαγόμενη από την ηλιακή ακτινοβολία) έκφραση του γονιδίου p53 και μέσω της αντιφλεγμονώδους δράσης προστατεύουν το δέρμα. Κύριος εκπρόσωπος της κατηγορίας αυτής είναι οι κατεχίνες του πράσινου τσαγιού, οι οποίες αναστέλλουν την κυκλοοξυγενάση και τις λιποοξυγενάσες. Η επιγαλλοκατεχίνη του πράσινου τσαγιού (EGCG) είναι η πιο σημαντική κατεχίνη και το πλέον βιοενεργό συστατικό του πράσινου τσαγιού. Σε ανθρώπινες μελέτες τόσο η τοπική όσο και η συστηματική (από το στόμα) χορήγηση κατεχινών ή EGCG μείωσε τις βλάβες στο δέρμα από την ηλιακή ακτινοβολία. Άλλες πολυφαινόλες που έχουν φωτοπροστατευτικό αποτέλεσμα είναι τα φαινολικά οξέα με κύριο εκπρόσωπο την κερσετίνη και οι προανθοκυανιδίνες (ρεσβερατρόλη, σιλιμαρίνη).

Όλες οι μελέτες συγκλίνουν στο ότι οι πολυφαινόλες είναι εξαιρετικά ελπιδοφόρες στη φωτοπροστασία και στο μέλλον θα χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο για αυτό το λόγο. Με τη βελτίωση της βιοδιαθεσιμότητας, τη σωστή δοσολογία και το κατάλληλο σκεύασμα (σκευάσματα που περιέχουν επιγαλλοκατεχίνη σε συνδυασμό με λιποϊκό οξύ μπορεί να αυξήσουν τη φωτοπροστασία) η χρήση των nutraceuticals θα γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της προστασίας του δέρματος.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Skin Protective Nutraceuticals: The Current Evidence in Brief. Nwanodi O. Healthcare (Basel). 2018 May 4;6(2).

ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΑΡΑΜΟΥΝΤZΟΣ

ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟΣ