Οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου παράγονται φυσιολογικά στα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού και παίζουν ρόλο στη μετάδοση σημάτων, τη ρύθμιση παραγόντων φλεγμονής και την οργάνωση της άμυνας έναντι παθογόνων μικροοργανισμών. Όταν ο οργανισμός δέχεται «επίθεση» από τοξικούς παράγοντες υπάρχει υπερανάπτυξη ελευθέρων ριζών και μπορεί να προκληθεί ζημιά στο DNA, τα λιπίδια και τις πρωτεΐνες, οδηγώντας με αυτόν τον τρόπο σε απώλεια της ακεραιότητας των κυττάρων του οργανισμού και διαταραχή της λειτουργίας τους. Για να προληφθούν αυτές οι βλάβες και να διατηρηθεί η λειτουργία των κυττάρων υπάρχει ένα αμυντικό αντιοξειδωτικό σύστημα, το οποίο υπό φυσιολογικές συνθήκες προστατεύει από την οξείδωση.

Ο όρος οξειδωτικό στρες αναφέρεται σε διαταραχή της ισορροπίας μεταξύ οξειδωτικών και αντιοξειδωτικών συστημάτων, που οδηγεί σε κυτταρική βλάβη. Υπάρχουν σημαντικές αποδείξεις ότι το οξειδωτικό στρες παίζει σύνθετο ρόλο στις ιογενείς λοιμώξεις, από τον επηρεασμό του μεταβολισμού των κυττάρων του ξενιστή έως και τον πολλαπλασιασμό του ιού. Γι’ αυτό η στοχευμένη χρήση των αντιοξειδωτικών στις ιογενείς παθήσεις μπορεί να αποτελέσει μια αποτελεσματική στρατηγική, ικανή να δράσει σε διάφορα επίπεδα της πάθησης.

Υπάρχουν  πολλές αντιοξειδωτικές ουσίες όπως η κερσετίνη, η κουρκουμίνη, η μινοκυκλίνη, η μελατονίνη και μπορούμε να συμπεράνουμε πως ο συνδυασμός αντιοξειδωτικών ουσιών, ιδιαίτερα όταν συνοδεύουν μια καλά ισορροπημένη διατροφή, μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στη μάχη του οργανισμού εναντίον των ιώσεων.

Πρόσφατα, έχει έρθει στο επίκεντρο η προστατευτική δράση των κατεχινών που περιέχονται στο πράσινο τσάι. Οι κατεχίνες είναι μια κατηγορία πολυφαινολικών φλαβονοειδών, που εμφανίζονται στα φύλλα τσαγιού, με κύριο εκπρόσωπο την επιγαλλοκατεχίνη (EGCG).

Η επιγαλλοκατεχίνη έχει φανεί στο εργαστήριο ότι ελαχιστοποιεί τη μεταδοτικότητα του ιού της γρίπης Α και Β και αναστέλλει τη δραστηριότητα του γονιδιώματος του ιού, μειώνοντας με αυτόν τον τρόπο τον πολλαπλασιασμό του. Επιπλέον, οι πολυφαινόλες φαίνεται ότι ενισχύουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού, αυξάνοντας στο εργαστήριο τη δραστηριότητα αμυντικών κυττάρων του οργανισμού, όπως τα ΝΚ κύτταρα, και ευνοώντας την παραγωγή αντιφλεγμονωδών παραγόντων όπως οι κυτταροκίνες.

Γενικά, οι ιοί προκαλούν ανισορροπία στην οξειδωτική κατάσταση των κυττάρων του ξενιστή, η οποία ανάλογα με τον ιό και το είδος των κυττάρων μπορεί να έχει διαφορετικές κάθε φορά συνέπειες. Η ρύθμιση των ελευθέρων ριζών και του οξειδωτικού στρες πιθανώς αντιπροσωπεύει μια καινούρια φαρμακολογική προσέγγιση για την προστασία από τις ιογενείς παθήσεις.

Θανάσης Καραμούντζος MD, MSc

Ειδικός Γαστρεντερολόγος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Implications of oxidative stress on viral pathogenesis. Camini FC, da Silva Caetano CC, Almeida LT, de Brito Magalhães CL. Arch Virol. 2017 Apr;162(4):907-917.

2.  Effect of Tea Catechins on Influenza Infection and the Common Cold with a Focus on Epidemiological/Clinical Studies. Furushima D, Ide K, Yamada H. Molecules. 2018 Jul 20;23(7).