Ποια είναι η καλύτερη λήψη για τη βιταμίνη Β12 με συμπλήρωμα ή με ένεση;
Η Β12 είναι μια βιταμίνη απαραίτητη για τη φυσιολογική λειτουργία των νεύρων και την ωρίμανση των ερυθρών αιμοσφαιρίων του αίματος. Προσλαμβάνεται από ζωικής προέλευσης τροφές, όπως το κρέας, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Για την απορρόφησή της απαιτούνται τρία βήματα. Στο πρώτο, το υδροχλωρικό οξύ του στομάχου διαχωρίζει τη βιταμίνη από την πρωτεΐνη της τροφής με την οποία είναι συνδεδεμένη, ενώ στο δεύτερο η Β12 προσδένεται σε μια πρωτεΐνη που παράγεται στο στομάχι και ονομάζεται ενδογενής παράγοντας. Στο τρίτο βήμα, το σύμπλοκο Β12-ενδογενής παράγοντας μεταφέρεται στο λεπτό έντερο, όπου και γίνεται η απορρόφηση.
Η μέση ημερήσια κατανάλωση Β12 είναι 2.4μg, από την οποία μόνο το 50-60% απορροφάται. Ακολουθώντας την απορρόφηση, μεγάλα ποσά Β12 αποθηκεύονται στο ήπαρ. Ως αποτέλεσμα, η μείωση της πρόσληψης Β12 χρειάζεται περίπου 5-10 χρόνια για να εκδηλωθεί κλινικά.
Η έλλειψη Β12 αναγνωρίζεται ως ιατρικό πρόβλημα εδώ και 100 χρόνια περίπου. Ο ορισμός της ανεπάρκειας Β12 ποικίλλει, ωστόσο η διάγνωση τίθεται με σχετική βεβαιότητα όταν τα επίπεδα Β12 είναι μικρότερα από 148pmol/l παρουσία κλινικών σημείων/συμπτωμάτων και υπάρχει συμβατή αιματολογική εικόνα ή όταν τα χαμηλά επίπεδα Β12 συνδυάζονται με αύξηση της ομοκυστεΐνης.
Η κυριότερη αιτία στις μέρες μας είναι η δυσαπορρόφηση της Β12, λόγω αδυναμίας διαχωρισμού της από τις πρωτεΐνες της τροφής. Η αχλωρυδρία, η γαστρίτιδα, η γαστρεκτομή και η χρόνια χρήση φαρμάκων, όπως οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων, έχουν ως αποτέλεσμα τη μειωμένη έκκριση υδροχλωρικού οξέως και την επακόλουθη μείωση της απελευθέρωσης της Β12 από τις πρωτεΐνες της τροφής. Άλλες λιγότερο συχνές αιτίες είναι η πλήρης αποχή από κρέας σε χορτοφάγους, η κατάχρηση αλκοόλ και αυτοάνοσα νοσήματα(κακοήθης αναιμία).
Η ανεπάρκεια Β12 προκαλεί κόπωση, αδυναμία, μεγαλοβλαστική αναιμία και νευρικές διαταραχές, όπως διαταραχές στην αισθητικότητα χεριών και ποδιών καθώς και στην ισορροπία. Οι νευρικές βλάβες μπορεί να είναι μόνιμες και να εμφανιστούν ακόμα και σε ανθρώπους χωρίς αναιμία, γι’ αυτό και είναι σημαντικό να θεραπεύεται η έλλειψη το συντομότερο δυνατό.
Ανεξάρτητα της αιτίας η διόρθωση της έλλειψης συνήθως γίνεται με ενδομυϊκές ενέσεις. Παρά την «εξάρτηση» από την ενδομυϊκή χορήγηση, υπάρχουν πλέον αρκετές αποδείξεις ότι και η θεραπεία από το στόμα είναι αποτελεσματική. Αυτό βασίζεται στο γεγονός ότι ένα μικρό ποσοστό (1-5%) ελεύθερης Β12 απορροφάται από το λεπτό έντερο μέσω παθητικής διάχυσης, μια διαδικασία που είναι ανεξάρτητη της παρουσίας ενδογενούς παράγοντα. Έτσι, αν χορηγηθούν μεγάλες δόσεις Β12 από το στόμα, οι ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού καλύπτονται.
Πρόσφατες μελέτες έδειξαν τη βελτίωση τόσο των βιοχημικών όσο και των κλινικών εκδηλώσεων(ακόμα και των νευρολογικών) της έλλειψης Β12 μετά από χορήγηση Β12 από το στόμα για τέσσερις μήνες. Η ελάχιστη απαιτούμενη δόση ήταν τα 1000μg την ημέρα.
Τα πλεονεκτήματα της θεραπείας από το στόμα ήταν η διευκόλυνση των ασθενών, η μείωση του κόστους θεραπείας καθώς και η μείωση του κινδύνου αιμορραγίας από την ένεση. Έτσι, οι πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες της Βρετανικής εταιρείας αιματολογίας(BCSH) συνιστούν την θεραπεία από το στόμα για τη συντήρηση ή τη διόρθωση της ασυμπτωματικής έλλειψης βιταμίνης Β12.
ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ
Θανάσης Καραμούντζος MD, MSc
Ειδικός Γαστρεντερολόγος
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Vitamin B12 . deficiency – A 21st century perspective. Shipton MJ, Thachil J. Clin Med (Lond). 2015 Apr;15(2):145-50.