Δύο μικροσκοπικά χαρακτηριστικά βοηθούν στην ταυτοποίηση της νόσου: το β αμυλοειδές και η τ πρωτεΐνη, που προκαλεί εκφύλιση των νευρώνων του εγκεφάλου. Αυτοί οι παράγοντες είναι υπεύθυνοι για την αργή και προοδευτική επιδείνωση της μνήμης που επηρεάζει την ομιλία, την προσωπικότητα και τον γνωσιακό έλεγχο. Για τη διάγνωση χρησιμοποιούνται νευροψυχολογικά τεστ σε συνδυασμό με τη χρήση βιοδεικτών. Οι αναστολείς χολινεστεράσης χρησιμοποιούνται ως θεραπεία, καθώς είναι τα μόνα φάρμακα που έχουν δείξει σημαντικά αποτελέσματα στη βελτίωση των γνωσιακών λειτουργιών των ασθενών, χωρίς ωστόσο να μπορούν να διακόψουν την προοδευτική εξέλιξη της νόσου. Για αυτό το λόγο συνεχώς αναζητούνται νέα βιοχημικά μονοπάτια που σχετίζονται με την παθοφυσιολογία της νόσου που θα μπορούσαν να αποτελέσουν εφαλτήρια εναλλακτικών θεραπειών.

Σύμφωνες με τα αποτελέσματα μελετών σε κυτταρικό επίπεδο που αναδεικνύουν τον ευεργετικό ρόλο των καροτενοειδών στις νευροεκφυλιστικές παθήσεις είναι μια σειρά από επιδημιολογικές μελέτες που συσχετίζουν την κατανάλωση δίαιτας πλούσιας σε καροτενοειδή με μειωμένο κίνδυνο για ανάπτυξη νευροεκφυλιστικών παθήσεων σε ανθρώπους.

Τα καροτενοειδή είναι φυσικές χρωστικές που συναντούμε σε διάφορους οργανισμούς, κυρίως στα φυτά. Το πορτοκαλί χρώμα στα καρότα και το κόκκινο της ντομάτας οφείλονται στην παρουσία καροτενοειδών. Ο κύριος ρόλος τους είναι να προσφέρουν προστασία από τον ήλιο και να συμμετέχουν στη φωτοσύνθεση. Μια σημαντική τους ιδιότητα είναι να συνδέονται με ελεύθερες ρίζες οξυγόνου και να δρουν αντιοξειδωτικά, προστατεύοντας τον οργανισμό. Τα καροτενοειδή χωρίζονται σε δύο ομάδες: τις ξανθοφύλλες (ασταξανθίνη, λουτεΐνη, ζεαξανθίνη) και τα καροτένια (α-καροτένη, β-καροτένη, λυκοπένιο).

Τα έως τώρα δεδομένα δείχνουν ότι οι ασθενείς με Alzheimer έχουν χαμηλότερα επίπεδα καροτενοειδών στο αίμα τους σε σχέση με υγιείς, καθώς και ότι η αύξηση των συγκεντρώσεων τους μέσω εξωγενούς χορήγησης μειώνει τόσο τον κίνδυνο νόσησης στους υγιείς όσο και τον κίνδυνο θανάτου σε ασθενείς που ήδη πάσχουν από Alzheimer.
Η δράση αυτή αποδίδεται σε πολλούς μηχανισμούς που φαίνεται ότι δρουν παράλληλα. Πιο συγκεκριμένα, η χορήγηση λυκοπενίου είχε ως αποτέλεσμα την μείωση της δυσλειτουργίας των μιτοχονδρίων, μεσολαβητών φλεγμονωδών κυτταροκινών καθώς και της δραστηριότητας της κασπάσης-3. Πρόσφατες μελέτες τέλος, δείχνουν ότι τα καροτενοειδή καταπολεμούν τη φλεγμονή μέσω αναστολής του παράγοντα NF-κB. Τα αποτελέσματα της χορήγησης λυκοπενίου δεν περιορίζονται μόνο σε κυτταρικό αλλά αναδεικνύονται πλέον και σε κλινικό επίπεδο, βελτιώνοντας τη μνήμη και τις κινητικές διαταραχές.

Η κουρκουμίνη επίσης (η οποία είναι μια πολυφαινόλη που προέρχεται από το τουρμερικό, τη ρίζα του φυτού Curcumalonga L. που υπάρχει στην Ινδία) διαθέτει αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες και εικάζεται ότι προστατεύει τον εγκέφαλο από τη νευροεκφύλιση.
Επιδημιολογικές μελέτες υποδεικνύουν μειωμένη συχνότητα εμφάνισης νόσου Alzheimer σε ανθρώπους που λαμβάνουν καθημερινά κουρκουμίνη με την τροφή, αλλά και καλύτερη γνωσιακή λειτουργία σε υγιείς ενήλικες.

Στον επιστημονικό χώρο υπάρχει μεγάλη αισιοδοξία ότι στο κοντινό μέλλον θα έχουμε μεγάλες εξελίξεις στην αντιμετώπιση της νόσου Alzheimer. Μέχρι τότε, η αυξημένη εγρήγορση και ενημέρωση της κοινωνίας για όλες τις διαστάσεις της νόσου είναι εξαιρετικά σημαντική.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Recent Advances in Studies on the Therapeutic Potential of Dietary Carotenoids in Neurodegenerative Diseases. Cho KS, Shin M, Kim S, Lee SB. Oxid Med Cell Longev. 2018 Apr 16;2018:4120458.

ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΑΡΑΜΟΥΝΤZΟΣ

ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟΣ