Η βιταμίνη Κ αποτελεί μια λιποδιαλυτή βιταμίνη που χρησιμοποιείται για να περιγράψουμε μια οικογένεια ενώσεων με κοινή χημική δομή. Αυτές οι ενώσεις περιλαμβάνουν τη φυλλοκινόνη (βιταμίνη Κ1) και τις μετακινόνες (βιταμίνη Κ2). Η φυλλοκινόνη είναι η πιο κοινή μορφή βιταμίνης Κ και βρίσκεται κυρίως σε προϊόντα φυτικής προέλευσης, ιδίως στα φυλλώδη λαχανικά με σκούρο πράσινο χρώμα, ενώ οι μετακινόνες βρίσκονται κυρίως σε προϊόντα ζωικής προέλευσης.

Το όνομα προέρχεται από το αρχικό της γερμανικής λέξης koagulation, που σημαίνει πήξη και την ονομασία έλαβε από το Δανό Henrik Dam όταν ανακαλύφθηκε το 1929.

Η βιταμίνη Κ κυκλοφορεί σε μικρές ποσότητες στο αίμα, καθώς μεταβολίζεται πολύ γρήγορα και στη συνέχεια αποβάλλεται από το ουροποιητικό και το πεπτικό. Πιο συγκεκριμένα όταν προσλαμβάνουμε τη βιταμίνη Κ, το 60 με 70% αποβάλλεται, ενώ ο οργανισμός συγκρατεί μόλις το 30-40%. Αυτό σημαίνει ότι οι ποσότητες που αποθηκεύονται είναι μικρές και αρκούν για πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Φυσιολογικά αυτή η ποσότητα καλύπτει τις ανάγκες του οργανισμού, ωστόσο υπάρχουν κάποιες πληθυσμιακές ομάδες που έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ανεπάρκειας, όπως τα νεογέννητα και τα βρέφη, ασθενείς με σύνδρομο δυσαπορρόφησης (π.χ. κυστική ίνωση, κοιλιοκάκη, ελκώδης κολίτιδα, σύνδρομο βραχέος εντέρου), ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε βαριατρικό χειρουργείο (για παχυσαρκία) και άτομα υπό φαρμακευτική αγωγή που παρεμβαίνει στο μεταβολισμό της βιταμίνης Κ.

Η βιταμίνη Κ είναι απαραίτητη για τη σύνθεση- ενεργοποίηση ηπατικών και εξωηπατικών πρωτεϊνών που εμπλέκονται στην πήξη του αίματος, στο μεταβολισμό των οστών, καθώς και σε άλλες φυσιολογικές λειτουργίες. Τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα πρωτεϊνών είναι η προθρομβίνη που είναι απαραίτητη για την πήξη του αίματος και η οστεοκαλσίνη.

Η οστεοκαλσίνη είναι μια εξαρτώμενη από τη βιταμίνη Κ πρωτεΐνη, που τη συναντάμε στα οστά και ρυθμίζει την εναπόθεση ασβεστίου σε αυτά. Η βιταμίνη Κ εμπλέκεται στον οστικό μεταβολισμό και δρα ευεργετικά στη λειτουργία των οστών μέσω της σύνθεσης της οστεοκαλσίνης.

Η έρευνα έχει δείξει ότι το χαμηλό επίπεδο βιταμίνης Κ μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή πυκνότητα οστικής μάζας και αύξηση των καταγμάτων του ισχίου ιδιαίτερα στις γυναίκες ενώ η μεγαλύτερη πρόσληψη βιταμίνης Κ σχετίζεται με υψηλότερη πυκνότητα οστικής μάζας και χαμηλότερη συχνότητα καταγμάτων ισχίου, ιδιαίτερα σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.

Θανάσης Καραμούντζος MD, MSc

Ειδικός Γαστρεντερολόγος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Vermeer, C. “Vitamin K: the effect on health beyond coagulation – an overview.” Food & Nutritional Research. 02 Apr. 2012.