Τα τελευταία χρόνια, οι γνώσεις μας για τη βιταμίνη D έχουν πολλαπλασιαστεί και έχει αναγνωριστεί ότι η δράση της είναι πλειοτροπική, δηλαδή επεκτείνεται πέρα από τη ρύθμιση της σωστής λειτουργίας των οστών και του σκελετού.

Υποδοχείς για την 1,25-διυδροξυ βιταμίνη D, που είναι η ενεργός μορφή της βιταμίνης D, έχουν αναγνωριστεί στους περισσότερους ιστούς του ανθρώπινου σώματος. Για την ακρίβεια είναι παρόντες σε 36 ιστούς του ανθρώπινου σώματος, ενώ τουλάχιστον άλλοι 10 διαθέτουν ένζυμα χρήσιμα για το μεταβολισμό της βιταμίνης. Αυτό σημαίνει ότι τα κύτταρα σε πολλούς ιστούς χρειάζονται βιταμίνη D για να λειτουργήσουν σωστά.

Η αρτηριακή υπέρταση είναι μια πολύ κοινή χρόνια πάθηση που θεωρείται ύπουλη αφού σπάνια οι ασθενείς έχουν συμπτώματα. Πολλές μελέτες έχουν συσχετίσει την έλλειψη βιταμίνης D με την υπέρταση, ενώ επιπρόσθετα ερευνάται το αποτέλεσμα της χορήγησης βιταμίνης D σε ασθενείς με υπέρταση.
Σε πρόσφατη μελέτη έγινε ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά με τους μηχανισμούς που χρησιμοποιεί η βιταμίνη D για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, καθώς και τα έως τώρα αποτελέσματα των μελετών που διερευνούν τη σχέση της βιταμίνης με την υπέρταση.

Πολλοί μηχανισμοί έχουν προταθεί στην παθογένεση της υπέρτασης:

1. Η ακατάλληλη ενεργοποίηση του άξονα ρενίνης-αγγειοτενσίνης-αλδοστερόνης θεωρείται ο πιο σημαντικός παράγοντας που ευθύνεται για την ανάπτυξη υπέρτασης και γι’αυτό το λόγο ουσίες που ρυθμίζουν τα επίπεδα αυτών των τριών είναι πολύ σημαντικά, συνήθως πρώτης γραμμής φάρμακα, για τη θεραπεία της (αναστολείς μετατρεπτικού ενζύμου αγγειοτενσίνης, αναστολείς αγγειοτενσίνης, αναστολείς ρενίνης). Η βιταμίνη D έχει φανεί ότι ρυθμίζει τα επίπεδά τους σε κλινικό, παθοφυσιολογικό και μοριακό επίπεδο. Πιο συγκεκριμένα, έχει φανεί ότι η έλλειψη βιταμίνης D συνδέεται με αυξημένα επίπεδα ρενίνης και επακόλουθη ανάπτυξη υπέρτασης. Η κατασταλτική δράση της βιταμίνης D στη ρενίνη είναι ανεξάρτητη των συγκεντρώσεων ασβεστίου και φωσφόρου.

2. Πρόσφατες μελέτες ενισχύουν τη θεωρία της ανοσολογικής βάσης ως μηχανισμού δημιουργίας της υπέρτασης. Φαίνεται ότι σε πειραματόζωα με διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος, επηρεάζεται σημαντικά η εμφάνιση υπέρτασης μετά από πρόκληση, ενώ πολλές μελέτες δείχνουν ότι οι κυτοκίνες που απελευθερώνονται από κύτταρα φλεγμονής συνδέονται με την εμφάνιση της υπέρτασης. Επιπλέον, αντιφλεγμονώδεις παράγοντες (ετανερσέπτη- αντι-TNF παράγοντας) έχουν επιδείξει αντιυπερτασική δράση. Τα κύτταρα του ανοσοποιητικού (μακροφάγα, Τ και Β κύτταρα) έχουν υποδοχείς βιταμίνης D και πολλές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι η βιταμίνη D παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της ανοσολογικής απάντησης του οργανισμού σε πολλές παθήσεις, μέσω μείωσης της γονιδιακής έκφρασης και της απελευθέρωσης προφλεγμονωδών ουσιών (TNFα, IL-6).

3. Τέλος, η υπέρταση έχει αποδοθεί στην αρτηριακή ακαμψία (arterial stiffness) που οφείλεται με τη σειρά της σε διαταραχή της λειτουργίας των ενδοθηλιακών κυττάρων. Η έλλειψη βιταμίνης D έχει συνδεθεί με μειωμένη παραγωγή του αγγειοδιασταλτικού παράγοντα NO με αποτέλεσμα την αυξημένη αρτηριακή ακαμψία, ενώ η εξωγενής χορήγηση βιταμίνης D έχει φανεί ότι βελτιώνει την ενδοθηλιακή λειτουργία.

Παρότι η χρήση της βιταμίνης D δεν μπορεί να υποστηριχτεί ως αυτόνομη θεραπεία για την υπέρταση, οι πολλές πειραματικές και επιδημιολογικές μελέτες που αναδεικνύουν τους τρόπους με τους οποίους η βιταμίνη D μπορεί να ελέγξει την αρτηριακή πίεση κάνουν επιτακτική την ανάγκη για περισσότερη έρευνα, αφενός για να επιβεβαιωθεί η πραγματική δράση της βιταμίνης D στη μείωση της πίεσης, αφετέρου για να καθοριστεί η κατάλληλη δόση και ο τύπος της βιταμίνης D που θα πρέπει να χορηγείται.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Vitamin D and Hypertension. Jeong HY, Park KM, Lee MJ, Yang DH, Kim SH, Lee SY. Electrolyte Blood Press. 2017 Sep;15(1):1-11.

ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΑΡΑΜΟΥΝΤZΟΣ

ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟΣ