Η βιταμίνη C (ασκορβικό οξύ) είναι μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη, την οποία ο άνθρωπος δεν μπορεί να συνθέσει και την προσλαμβάνει με την τροφή.

Από το 2000, σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Ιατρικής(IOM), η συνιστώμενη ημερήσια δόση έχει θεσπιστεί στα 90mg για τους άνδρες και 75mg για τις γυναίκες. Μεγαλύτερες δόσεις χρειάζονται οι έγκυες (85mg) και οι γυναίκες που θηλάζουν (120mg).

Είναι γνωστό ότι οι ενεργητικοί αλλά και οι παθητικοί καπνιστές έχουν χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης C από τους μη καπνιστές. Αυτό οφείλεται εν μέρει στις διατροφικές συνήθειες των καπνιστών αλλά επίσης στις οξειδωτικές ιδιότητες του καπνού, που οδηγούν σε αυξημένη κατανάλωση της βιταμίνης. Ως επακόλουθο, για τους ενεργούς καπνιστές συνιστάται η επιπλέον πρόσληψη 35mg την ημέρα βιταμίνης. Αντίστοιχη οδηγία δεν υπάρχει για τους παθητικούς καπνιστές, ωστόσο σε αυτούς θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι λαμβάνουν τη συνιστώμενη ημερήσια δόση.

Νεότερες μελέτες ωστόσο, αμφισβήτησαν αυτές τις δόσεις θεωρώντας ότι μπορεί να μην καλύπτουν τις ανάγκες των ενηλίκων. Έτσι, το 2012 σε μια ανασκόπηση μελετών αποφασίστηκε ότι η βέλτιστη ημερήσια δόση είναι τα 200mg την ημέρα για την πλειοψηφία των ενηλίκων, με απώτερο σκοπό να μεγιστοποιηθούν οι ευεργετικές για την υγεία επιπτώσεις με το μικρότερο δυνατό κίνδυνο για εμφάνιση ανεπάρκειας ή ανεπιθύμητων ενεργειών.

Η συγκεκριμένη δόση υπερβαίνει κατά πολύ τις απαραίτητες ποσότητες για την πρόληψη του σκορβούτου. Ωστόσο, με δεδομένη τη σοβαρότητα των επιπλοκών του σκορβούτου η εμφάνιση συμπτωμάτων που μπορεί να σχετίζονται με αυτό απαιτεί άμεση θεραπεία είτε με μεγάλες δόσεις από το στόμα, είτε ακόμα με ενδοφλέβια χορήγηση.

Η υποκλινική ανεπάρκεια βιταμίνης C είναι δύσκολο να διαγνωσθεί γιατί τα τυπικά της συμπτώματα (αδυναμία και κόπωση) είναι μη ειδικά. Θα πρέπει ωστόσο να την υποπτευόμαστε σε πληθυσμούς που δεν τρέφονται σωστά, συμπεριλαμβανομένων αυτών με χρόνια νοσήματα, με πτωχές διατροφικές συνήθειες και σύνδρομα δυσαπορρόφησης.

Εκτός από το σκορβούτο τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης C σχετίζονται και με διάφορα άλλα νοσήματα, κυρίως τα καρδιαγγειακά(στεφανιαία νόσος, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, υπέρταση). Ωστόσο, η έλλειψη μέχρι τώρα σωστά σχεδιασμένων μελετών, που είτε να επιβεβαιώνουν είτε να απορρίπτουν αυτή την αιτιολογική σχέση, δεν υποστηρίζει προς το παρόν την προφυλακτική χορήγηση βιταμίνης C σε υψηλού κινδύνου ασθενείς για καρδιαγγειακά νοσήματα.

Μια άλλη κλινική χρησιμότητα της βιταμίνης C είναι στην απορρόφηση του σιδήρου από τις τροφές. Η βιταμίνη C είτε προέρχεται από τροφές είτε προέρχεται από συμπληρώματα, όταν καταναλώνεται με σίδηρο, οδηγεί σε αυξημένη παραγωγή αιμοσφαιρίνης σε αναιμικούς ασθενείς.

Τέλος, τα νεότερα δεδομένα συγκλίνουν στο ότι έστω και οριακές ελλείψεις βιταμίνης C επηρεάζουν τη νευρογένεση του εμβρύου και τον γενετικό προγραμματισμό του εμβρύου για ανάπτυξη νοσημάτων στην ενήλικη ζωή, ενώ παράλληλα, αυξάνουν τον κίνδυνο θνησιμότητας στους ενήλικες από καρδιαγγειακά νοσήματα αλλά και άλλα αίτια.

ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ

Θανάσης Καραμούντζος MD, MSc

Ειδικός Γαστρεντερολόγος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Vitamin C. Lykkesfeldt J, Michels AJ, Frei B. Adv Nutr. 2014 Jan 1;5(1):16-8.