Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση των γνωστικών ικανοτήτων και στη μείωση του κινδύνου κατάθλιψης στα τέλη της ζωής. Τα αναδυόμενα στοιχεία σε αυτόν τον τομέα δείχνουν υποκλινικές ανεπάρκειες ορισμένων θρεπτικών συστατικών ενώ ασαφής παραμένει ο προσδιορισμός του ορίου για τα βέλτιστα επίπεδα θρεπτικών συστατικών που απαιτούνται για την πρόληψη ή την καθυστέρηση της φθίνουσας υγείας του εγκεφάλου.

Συγκεκριμένες βιταμίνες έχουν διερευνηθεί σε σχέση με την υγεία του εγκεφάλου και τις ασθένειες. Το οξειδωτικό στρες πιστεύεται ότι συμβάλλει σημαντικά στον νευροεκφυλισμό και την κατάθλιψη, επομένως τα αντιοξειδωτικά έχουν λάβει μεγάλο ενδιαφέρον. Οι ρόλοι της βιταμίνης C, της β-καροτίνης και της βιταμίνης Ε έχουν διερευνηθεί, αλλά δεν μπορούν να εξαχθούν σαφή συμπεράσματα και απαιτείται περαιτέρω εργασία με τη μορφή μελετών παρέμβασης. Οι υποτιθέμενοι ρόλοι της βιταμίνης D και των βιταμινών Β έχουν διερευνηθεί πληρέστερα σε σχέση με τις επιπτώσεις τους στην υγεία του εγκεφάλου κατά τη γήρανση

Μετά την ανακάλυψη του υποδοχέα της βιταμίνης D στον εγκέφαλο, έχουν μαζευτεί πολλά στοιχεία για το ρόλο της βιταμίνης D στην υγεία του εγκεφάλου. Συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις έχουν δείξει ότι οι ασθενείς που παρουσιάζουν έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών έχουν χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D ορού από τους υγιείς μάρτυρες και μάλιστα ότι όσο λιγότερη βιταμίνη υπάρχει στον ορό τόσο χειρότερη είναι η γνωστική λειτουργία. Πρόσφατες μελέτες με μέσες περιόδους παρακολούθησης άνω των 4 ετών διαπίστωσαν ότι τα χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D συσχετίζονται επίσης με μειωμένες βαθμολογίες εξετάσεων ψυχικής κατάστασης.

Ιστορικά, οι ελλείψεις των βιταμινών του συμπλέγματος Β έχουν συνδεθεί με πολλές νευρολογικές διαταραχές. Αυτές οι Β-βιταμίνες διαδραματίζουν κρίσιμους ρόλους σε μεταβολικές οδούς όπου δρουν ως συμπαράγοντες στον μεταβολισμό των αμινοξέων και τις αντιδράσεις μεθυλίωσης της ομοκυστεΐνης.

Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι τα χαμηλά επίπεδα του φυλλικού οξέος, της βιταμίνης Β12 και της βιταμίνης Β6 (και/ή υψηλότερες συγκεντρώσεις ομοκυστεΐνης) σχετίζονται με γνωστικό έλλειμμα στη γήρανση. Τυχαιοποιημένες δοκιμές σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας που περιλαμβάνουν παρέμβαση με υψηλές δόσεις φυλλικού οξέος, βιταμίνης Β12 και βιταμίνης Β6 για 2 ή περισσότερα χρόνια έχουν δείξει, όχι μόνο βελτιωμένη γνωστική απόδοση αλλά και μειωμένο ποσοστό εγκεφαλικής ατροφίας σε μελέτες που έχουν ενσωματώσει μαγνητική τομογραφία.

Οι ελλείψεις σε βιταμίνες σε ασθενείς με έκπτωση γνωστικών λειτουργιών και συμπτώματα κατάθλιψης/χρόνιας κόπωσης θα πρέπει να αναγνωρίζονται με αντικειμενικές μετρήσεις και να επιβεβαιώνεται η αποκατάστασή τους με επανάληψη των μετρήσεων μετά τη λήψη θεραπείας. Επιπρόσθετα, λόγω της σπανιότητας των ανεπιθύμητων ενεργειών καθώς και της δυσκολίας αποκλεισμού οριακών ελλείψεων είναι λογικό να χορηγούνται συμπληρώματα διατροφής σε αυτούς τους ασθενείς, τουλάχιστον για μια δοκιμαστική περίοδο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Diet, nutrition and the ageing brain: current evidence and new directions. Katie Moore, Catherine F Hughes, Mary Ward , Leane Hoey , Helene McNulty. Proc Nutr Soc. 2018 May;77(2):152-163.