Ο μεταβολισμός περιλαμβάνει όλες τις χημικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα μέσα στον οργανισμό για να διατηρείται η ζωή και να μπορούν τα όργανα να λειτουργούν φυσιολογικά. Το ελάχιστο ποσό ενέργειας που απαιτείται για να γίνουν οι χημικές αντιδράσεις, ονομάζεται βασικός μεταβολικός ρυθμός και εξαρτάται από την ηλικία και τον τρόπο ζωής.

Κάθε φορά που τρώμε, ένζυμα του ανθρώπινου οργανισμού διασπούν την τροφή και παράγεται ενέργεια, η οποία χρησιμεύει ούτως ώστε ο άνθρωπος να αναπνέει, να τρώει, να κινείται, να σκέφτεται. Όσο πιο γρήγορα «τρέχει» ο μεταβολισμός τόσο περισσότερες θερμίδες καταναλώνονται με αποτέλεσμα τη μείωση του σωματικού βάρους.

Το μέγεθος του σώματος, το φύλο και τα γονίδια παίζουν σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό. Τα μυϊκά κύτταρα χρειάζονται περισσότερη ενέργεια από ότι τα λιποκύτταρα, έτσι οι γυμνασμένοι άνθρωποι έχουν ταχύτερο μεταβολισμό. Όσο μεγαλώνουμε αυξάνεται το λίπος εις βάρος των μυών και αυτό εξηγεί γιατί επιβραδύνεται ο μεταβολισμός με την ηλικία. Επίσης, οι στερητικές δίαιτες που αποκλείουν πολλές τροφές επιβραδύνουν τον μεταβολισμό και το σώμα αναγκάζεται να διασπάσει μυϊκά κύτταρα για να παράγει ενέργεια. Με λιγότερο μυϊκό ιστό και πιο αργό μεταβολισμό, είναι πιο εύκολο να παραχθεί περισσότερο λίπος όταν η δίαιτα σταματήσει.

Τι μπορούμε να κάνουμε όμως για να ενισχύσουμε το μεταβολισμό?

Η άσκηση είναι το πρώτο και απαραίτητο βήμα. Όσο πιο ενεργή ζωή κάνουμε τόσο περισσότερες θερμίδες καίμε. Η αερόβια γυμναστική (περπάτημα, ποδηλασία, κολύμπι), οι ασκήσεις ενδυνάμωσης αλλά κυρίως η αλλαγή του τρόπου ζωής και η υιοθέτηση μιας πιο ενεργητικής αντίληψης (περπατώ αντί να παίρνω το αυτοκίνητο, ανεβαίνω με τις σκάλες και όχι με το ασανσέρ κτλ) είναι ίσως το σημαντικότερο βήμα, για αύξηση του μεταβολισμού, αφού από τη μία κρατάει σε υψηλό επίπεδο τις καύσεις και από την άλλη συντηρεί και ενισχύει το μυϊκό σύστημα.

Ο τρόπος διατροφής παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Όσο πιο συχνά γεύματα κάνουμε μέσα στην ημέρα και όσο καλύτερα κατανέμουμε τις θερμίδες που προσλαμβάνουμε, τόσο ο μεταβολισμός μας λειτουργεί καλύτερα. Συνιστάται να καταλώνονται μικρές ποσότητες τροφής ανά 3ώρες για να βρίσκεται ο οργανισμός σε διαδικασία συνεχών καύσεων. Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και το πρωινό αφού σύμφωνα με έρευνες, η κατανάλωση πρωινού γεύματος μπορεί να αυξήσει τον βασικό μεταβολικό ρυθμό περίπου 10% και όσο πιο συχνά τρώμε ένα υγιεινό πρωινό, τόσο μειώνουμε την πιθανότητα για διαταραχή του σωματικού βάρους μας.

Σε ότι αφορά στα συμπληρώματα διατροφής οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β έχουν βασικό ρόλο στη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος, στον μεταβολισμό των υδατανθράκων, των λιπών και των πρωτεϊνών και στην παραγωγή ενέργειας. Η έλλειψή τους, λόγω μειωμένης πρόσληψης διαιτητικών πηγών τους μπορεί να μειώσει και τον ρυθμό του μεταβολισμού. Επίσης, το μαγνήσιο είναι απαραίτητο, γιατί συμβάλλει στη σωστή λειτουργία των μυών, του νευρικού και καρδιαγγειακού συστήματος και του μεταβολισμού.

Τέλος, υπάρχουν κάποια τρόφιμα ή συστατικά της διατροφής μας που μπορεί να επηρεάσουν το μεταβολικό μας ρυθμό. Οι κατεχίνες του πράσινου τσαγιού διαθέτουν τέτοιες ιδιότητες και έχουν συνδεθεί με τη διέγερση του μεταβολισμού, ενώ και αντιοξειδωτικές ουσίες όπως η ρεσβερατρόλη μπορούν να επιτύχουν αντίστοιχα αποτελέσματα.

ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ

Θανάσης Καραμούντζος MD, MSc

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Antiobesity effects of green tea catechins: a mechanistic review. Rains TM, Agarwal S, Maki KC. J Nutr Biochem. 2011 Jan;22(1):1-7.

2. Resveratrol: anti-obesity mechanisms of action. Aguirre L, Fernández-Quintela A, Arias N, Portillo MP. Molecules. 2014 Nov 14;19(11):18632-55.