Η αποτελεσματική άμυνα κατά των παθογόνων οργανισμών απαιτεί την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να μολυνθούν και οι λοιμώξεις να είναι πιο σοβαρές, ακόμη και θανατηφόρες. Υπάρχουν  πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την ανοσολογική απόκριση. Αυτοί περιλαμβάνουν ορισμένους μη τροποποιήσιμους παράγοντες όπως τα γονίδια, το στάδιο της ζωής (π.χ. εγκυμοσύνη, βρεφική ηλικία και μεγάλη ηλικία), αλλά και πολλούς παράγοντες που μπορούν να μεταβληθούν, όπως τη διατροφή, το σωματικό βάρος, τη φυσική κατάσταση, διάφορες συνήθειες(κάπνισμα, αλκοόλ) και το άγχος.

• Η καλή διατροφή είναι σημαντική για την υποστήριξη της ανοσοαπόκρισης. Η ανοσιακή απόκριση μπορεί να μειωθεί σε άτομα που υποσιτίζονται και σε άτομα με χαμηλή πρόσληψη μικροθρεπτικών συστατικών. Αυτές οι διαταραχές του ανοσοποιητικού που σχετίζονται με διατροφική ανεπάρκεια αυξάνουν την ευαισθησία σε λοιμώξεις και τους επιτρέπουν να γίνουν πιο σοβαρές, ακόμη και θανατηφόρες. Οι διατροφικές ελλείψεις δεν αφήνουν τον οργανισμό να αντιμετωπίσει σωστά τη φλεγμονή, αυξάνεται η παραγωγή ριζών οξυγόνου με επακόλουθο την εμφάνιση οξειδωτικού στρες που με τη σειρά του συμβάλλει στην κακή έκβαση από τη μόλυνση.

Η σωστή διατροφή παρέχει καύσιμα για τη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού, συστατικά για την παραγωγή ενεργών μεταβολιτών του ανοσοποιητικού (πχ αμινοξέα), ρυθμιστές του μεταβολισμού των κυττάρων του ανοσοποιητικού (πχ βιταμίνη Α, ψευδάργυρος), ουσίες με αντιμικροβιακές και αντιικές ιδιότητες (βιταμίνη D, ψευδάργυρος), ουσίες που προστατεύουν τον οργανισμό από το οξειδωτικό στρες (βιταμίνες C, E, πολυφαινόλες, Ω3 λιπαρά, σελήνιο), ουσίες που ρυθμίζουν το μικροβίωμα του εντέρου το οποίο με τη σειρά του ρυθμίζει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού(προβιοτικά, πρεβιοτικά).

• Η παχυσαρκία αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση πολλών νοσημάτων (διαβήτης, υπέρταση, στεφανιαία νόσο) αλλά και κακής έκβασης σε λοιμώξεις. Η απώλεια σωματικού βάρους και η διατήρησή του εντός των φυσιολογικών ορίων(όπως αυτά καθορίζονται από το δείκτη μάζας σώματος) συμβάλλει στην εύρυθμη λειτουργία του ανοσοποιητικού.
• Η άσκηση ωφελεί τον οργανισμό με πολλούς τρόπους, μέσα στους οποίους είναι και η ενίσχυση του ανοσοποιητικού. Παράλληλα αποτελεί σημαντικό τρόπο μείωσης και αντιμετώπισης του καθημερινού στρες. Φυσικά, το μέτρο θα πρέπει να καθορίζει το βαθμό και την ένταση της γυμναστικής, αφού η υπερβολική καταπόνηση του οργανισμού μπορεί να επιφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα.
• Το κάπνισμα αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την έκβαση μιας λοίμωξης. Αυτό συμβαίνει όχι μόνο γιατί έχει ήδη δημιουργήσει βλάβες σε καρδιά και πνεύμονες, αλλά και γιατί επηρεάζει άμεσα την εύρυθμη λειτουργία του ανοσοποιητικού. Το ίδιο συμβαίνει και με το αλκοόλ, ακόμα και όταν η κατανάλωσή του γίνεται σποραδικά, σε μεγαλύτερο δε βαθμό όταν καταναλώνεται καθημερινά επί μακρό χρονικό διάστημα. Συνιστάται επομένως η διακοπή του καπνίσματος και ο περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ.
• Το στρες είναι γνωστό ότι επηρεάζει την καθημερινότητα του ασθενούς, σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για στεφανιαία νόσο, κατάχρηση αλκοόλ και άλλων ουσιών, ενώ πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι επηρεάζει αρνητικά και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού. Η κορτιζόλη είναι μια ορμόνη που παράγεται σε μεγάλες ποσότητες κατά την περίοδο του στρες και επηρεάζει τη λειτουργία των αμυντικών κυττάρων του οργανισμού μειώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την αποτελεσματική απάντηση του οργανισμού στις λοιμώξεις. Ο περιορισμός του στρες με τεχνικές χαλάρωσης αποτελεί μια σχετικά απλή διαδικασία που ενισχύει το ανοσοποιητικό.

Ειδικός Γαστρεντερολόγος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Nutrition and immunity: lessons for COVID-19.Philip C. Calder. Eur J Clin Nutr. 2021; 75(9): 1309–1318.