Το οξυγόνο εισέρχεται στον οργανισμό με την αναπνοή και μεταφέρεται με το αίμα στα κύτταρα όπου και χρησιμοποιείται από τα μιτοχόνδρια για την παραγωγή ενέργειας. Η (αναπόφευκτη)διαρροή οξυγόνου από τα μιτοχόνδρια οδηγεί στην παραγωγή ελευθέρων ριζών οξυγόνου, δηλαδή σε προϊόντα οξείδωσης, η δραστική μορφή των οποίων προκαλεί βλάβες στα λιπίδια, τις πρωτεΐνες και το DNA. Το βλαπτικό αποτέλεσμα της δράσης των ελευθέρων ριζών οξυγόνου στον οργανισμό ονομάζεται οξείδωση.

Σύμφωνα με τη θεωρία των ελευθέρων ριζών,  η βλάβη που προκαλείται σε κύτταρα και ιστούς με την πάροδο της ηλικίας οφείλεται κυρίως σε αυτές και επιταχύνεται όταν υπάρχει ανισορροπία μεταξύ οξειδωτικών και αντιοξειδωτικών ουσιών στον οργανισμό. Η υπερπαραγωγή ελευθέρων ριζών που προκαλούν το κάπνισμα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η ρύπανση της ατμόσφαιρας και των τροφίμων από τα χημικά λιπάσματα, η χημική επεξεργασία των τροφίμων, το άγχος και το ψυχολογικό στρες, οι διαταραχές του ύπνου, η καθιστική ζωή, οι ορμονικές διαταραχές κ.α. μπορεί να κατανικήσουν την αντιοξειδωτική άμυνα των κυττάρων οδηγώντας σε κυτταρική δυσλειτουργία.

Ο οργανισμός διαθέτει ενδογενείς και εξωγενείς αμυντικούς μηχανισμούς κατά του οξειδωτικού στρες. Ενδογενείς μηχανισμοί είναι διάφορα ένζυμα και πρωτεΐνες ενώ οι εξωγενείς είναι τα αντιοξειδωτικά που προσλαμβάνονται με τη διατροφή. Όταν οι μηχανισμοί αυτοί δεν είναι επαρκείς επωμιζόμαστε τις παρενέργειες της οξείδωσης.

Η αθηροσκλήρωση, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο καρκίνος, η αρθρίτιδα, η νόσος Alzheimer, η κατάθλιψη, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπογονιμότητα, η οστεοπόρωση, το βρογχικό άσθμα, η νεφροπάθεια και οι παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα, αποτελούν μερικά μόνο νοσήματα που σχετίζονται με την οξείδωση.

Τα τελευταία χρόνια αναζητούνται ουσίες που μπορούν να περιορίσουν ή και να αναστείλουν τη δράση των ελευθέρων ριζών με στόχο να μειωθεί ο ρυθμός δημιουργίας των μόνιμων αλλαγών που οφείλονται στην οξείδωση. Τα αντιοξειδωτικά συμπληρώματα μελετώνται περισσότερο από τους επιστήμονες ενώ οι δυτικές κοινωνίες τα ενσωματώνουν με αυξημένη συχνότητα στους πληθυσμούς τους.

Η αποτελεσματικότητά τους βασίζεται στη  γνώση των αντιοξειδωτικών μορίων, την  κατανόηση των οξειδωτικών μηχανισμών, τον καθορισμό αξιόπιστων δεικτών οξειδωτικής βλάβης και αντιοξειδωτικής κατάστασης και την αναγνώριση των θεραπευτικών παραθύρων όπου ένα συμπλήρωμα μπορεί να είναι ωφέλιμο.

Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει για τη σουλφοραφάνη από εκχύλισμα μπρόκολου, η οποία φαίνεται ότι υπερτερεί μεταξύ των διαφόρων αντιοξειδωτικών ουσιών, καθώς ευνοεί συγκεκριμένο μεταβολικό μονοπάτι – είναι ενεργοποιητής του μεταγραφικού παράγοντα Nrf2 που θεωρείται κλειδί για τη ρύθμιση των αποτοξινωτικών συστημάτων του οργανισμού.

Θανάσης Καραμούντζος MD, MSc

Ειδικός Γαστρεντερολόγος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Nutritional aspects of detoxification in clinical practice. Cline JC. Altern Ther Health Med.2015 May-Jun;21(3):54-62.

2.      Emerging Anti-Aging Strategies – Scientific Basis and Efficacy. Shetty AK, Kodali M, Upadhya R, Madhu LN. Aging Dis. 2018 Dec 4;9(6):1165-1184.

3. Sulforaphane and Other Nutrigenomic Nrf2 Activators: Can the Clinician’s Expectation Be Matched by the Reality? Christine A. Houghton, Robert G. Fassett, and Jeff S. Coombes. Oxidative Medicine and Cellular Longevity. Volume 2016 (2016), Article ID 7857186