Οι βιοενεργές πολυφαινόλες είναι φυσικά συστατικά φρούτων, λαχανικών, καρπών και σπόρων, ενώ παράλληλα βρίσκονται στο τσάι, τον καφέ και το κόκκινο κρασί. Οι πολυφαινόλες θεωρείται ότι μειώνουν τη θνησιμότητα και ότι επιβραδύνουν την εξέλιξη καρδιαγγειακών και νευροεκφυλιστικών νοσημάτων όπως επίσης και διάφορων καρκίνων.

Η δράση τους αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στις αντιοξειδωτικές τους ιδιότητες, καθώς μειώνουν την ποσότητα των ελευθέρων ριζών οξυγόνου και αδρανοποιούν δυνητικά καρκινικούς μεταβολίτες. Επιπλέον, σήμερα, γνωρίζουμε ότι οι πολυφαινόλες ρυθμίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα επηρεάζοντας την ανάπτυξη και δραστηριότητα των λευκών αιμοσφαιρίων του αίματος, καθώς και την παραγωγή των κυτταροκινών ή και άλλων παραγόντων που συμμετέχουν στην ανοσολογική απάντηση.

Η καθημερινή πρόσληψη των πολυφαινολών κυμαίνεται από 0.1 έως 1 γραμμάριο/ημέρα με τις κύριες πηγές να είναι τα φρούτα και λαχανικά. Οι πολυφαινόλες της ελιάς είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες λόγω της αποδεδειγμένης τους ωφέλειας στην ανθρώπινη υγεία και το μεταβολισμό.

Το απόσταγμα των φύλλων της ελιάς έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία στην πρόληψη και τη θεραπεία της αρτηριακής υπέρτασης, καθώς και ως διουρητικό και αντισηπτικό. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι συμβάλλει στην μειώση της αρτηριακής πίεσης , αυξάνει την αιματική ροή στα στεφανιαία αγγεία της καρδιάς, μειώνει τον καρδιακό ρυθμό και ομαλοποιεί τις συσπάσεις των μυών του εντέρου.Οι ιδιότητες αυτές αποδίδονται στις μοναδικές φαινολικές ενώσεις που διαθέτει και κυρίως την υδροξυτυροσόλη και την ελαιοευρωπαΐνη.

Πιο συγκεκριμένα, η υδροξυτυροσόλη ενεργοποιεί τη μιτοχονδριακή βιοσυνθετική λειτουργία και ρυθμίζει τη δραστηριότητα μεταγραφικών παραγόντων όπως ο Nrf1 και οTfam, οδηγώντας μεταξύ άλλων και σε μείωση του κινδύνου ανάπτυξης σακχαρώδους διαβήτη.

Η ελαιοευρωπαΐνη ανήκει σε μια ομάδα ουσιών από τις οποίες προέρχονται τα κουμαρινικά αντιπηκτικά. Θεωρείται αποτελεσματική έναντι βακτηρίων, ιών και μυκήτων, αναστέλλει τη συγκόλληση των αιμοπεταλίων και αποτρέπει την οξείδωση- καταστροφή σημαντικών για την άμυνα του οργανισμού κυττάρων, όπως είναι τα μακροφάγα.

Πρόσφατα, άρχισαν να αποδίδονται και χημειοπροστατευτικές (αντικαρκινικές) δράσεις στην ελιά, οι οποίοι μάλιστα φαίνεται ότι δρουν συνεργικά όταν συνδυάζονται με τους κλασικούς χημειοθεραπευτικούς παράγοντες.Οι μελέτες δείχνουν ότι οι φαινόλες μπορούν άμεσα ή έμμεσα να αποτρέψουν τα κύτταρα από την έναρξη νεοπλασματικών αλλαγών λόγω ξενοβιοτικών (xenobiotics) και καρκινογόνων παραγόντων, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στη μείωση του κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου(οστεοσάρκωμα, νευροβλάστωμα, καρκίνος μαστού, εντέρου και δέρματος). Οι μηχανισμοί είναι πολλοί, με κυριότερους την αύξηση της κυτταρικής απόπτωσης, τη μείωση της φλεγμονής, τη μείωση της αγγειογένεσης και τη διακοπή του κυτταρικού κύκλου των νεοπλασματικών κυττάρων. Φαίνεται ωστόσο ότι ο κυριότερος μηχανισμός είναι η αντιοξειδωτική της δράση.

Θα πρέπει να δοθεί έμφαση στο γεγονός ότι τα περισσότερα δεδομένα που έχουμε προέρχονται από μελέτες στο εργαστήριο. Για να μπορέσουμε να εξακριβώσουμε τις ωφέλειες της ελιάς στην ανθρώπινη υγεία, χρειάζονται περισσότερες κλινικές μελέτες. Παρόλα αυτά, τα πρώτα αποτελέσματα θεωρούνται πολύ ενθαρρυντικά στους τομείς της πρόληψης και θεραπείας διαφόρων καρκίνων, των καρδιαγγειακών και νευροεκφυλιστικών νοσημάτων. Έτσι, η αύξηση της κατανάλωσης προϊόντων της ελιάς πλούσιων σε φαινολικές ενώσεις κρίνεται ως μια λογική επιλογή που παρέχει πολλαπλά ευεργετήματα για την υγεία.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Potential Health Benefits of Olive Oil and Plant Polyphenols. MonikaGorzynik-Debicka, PaulinaPrzychodzen,FrancescoCappello,AlicjaKuban-Jankowska,AntonellaMarinoGammazza,NarcyzKnap,MichalWozniak and MagdalenaGorska-Ponikowska. IntJMolSci. 2018 Mar; 19(3): 686.

ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΑΡΑΜΟΥΝΤZΟΣ

ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟ