Η επαγγελματική εξουθένωση ή το σύνδρομο υπερκόπωσης δεν έχει συζητηθεί ποτέ τόσο πολύ όσο τον τελευταίο καιρό, και αυτό το κακό που κυριολεκτικά μαστίζει τις βιομηχανικές κοινωνίες μας βιώνει μια γρήγορη ανάπτυξη. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, αυτό το σύνδρομο είναι αποτέλεσμα έκθεσης σε μια στρεσογόνα κατάσταση την οποία ο ασθενής δεν μπορεί να  διαχειριστεί αφού υπάρχει ανισορροπία μεταξύ των απαιτήσεων και των υλικών, λειτουργικών και ψυχικών αποθεμάτων για την αντιμετώπιση της κατάστασης.

Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν για την ύπαρξη τριών σταδίων στην εξέλιξη προς την εξάντληση: συναισθηματική εξάντληση, αποπροσωποποίηση/ κυνισμός και αίσθημα μειωμένης απόδοσης/ προσωπικών επιτευγμάτων.

Κατά το 1ο στάδιο ο ασθενής παρουσιάζει αίσθημα μη ανακτήσιμης σωματικής και ψυχολογικής κόπωσης, διαταραχές ύπνου, ανεξήγητο πόνο(αυχενικός πόνος, οσφυαλγία, πονοκέφαλος),  διαταραχές της λίμπιντο, διαταραχές διάθεσης και γνωστικές διαταραχές (συγκέντρωση, προσοχή, αναποφασιστικότητα, αναβλητικότητα, χωρικός αποπροσανατολισμός κ.λπ.) που σχετίζονται, μεταξύ άλλων με περίσσεια κορτιζόλης στο κεντρικό νευρικό σύστημα.

Στο 2ο στάδιο, ο ασθενής υιοθετεί μια κυνική στάση με αποπροσωποποίηση, επιθετικότητα. όσον αφορά τη δουλειά και τους ανθρώπους που ασχολούνται με αυτή τη δουλειά, απαισιοδοξία, εξαφάνιση ενσυναίσθησης, συναισθηματική υπερευαισθησία, εναλλαγές διάθεσης και ενοχές. Είναι συχνά σε αυτό το στάδιο που το περιβάλλον θα δηλώσει πως δεν αναγνωρίζουν πλέον τον ασθενή, ενώ και ο ίδιος μπορεί να δηλώνει: «Γιατρέ, δεν αναγνωρίζω πια τον εαυτό μου».

Τελικά, στο 3ο και τελευταίο στάδιο της παθολογίας, ο ασθενής κυριολεκτικά «καταστρέφεται». Παρουσιάζει απώλεια της αίσθησης της προσωπικής  ολοκλήρωσης κατά την άσκηση του επαγγέλματος, μείωση της αποτελεσματικότητας στην εργασία, ψυχολογική απεμπλοκή. Η εξουθένωση οδηγεί σε εξαφάνιση της βούλησης του ατόμου που αισθάνεται σε αδιέξοδο με σκέψεις ακόμα και για αυτοκτονία.

Ο ασθενής που υποφέρει από υπερκόπωση νιώθει ότι ζει μια προσωπική αποτυχία και οποιαδήποτε φαρμακευτική θεραπεία υπογράφει την πεποίθησή του ότι απέτυχε και ότι δεν είναι πια στο ύψος των επαγγελματικών προκλήσεων και περιστάσεων. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η συνταγογράφηση συμπληρωμάτων διατροφής γίνεται συχνότερα και καλύτερα αποδεκτή επειδή κρίνεται λιγότερο επιθετική ή επικίνδυνη και επίσης λιγότερο στιγματιστική από το κλασικό φάρμακο.

Τα συμπληρώματα διατροφής χρησιμοποιούνται ευρέως για την αϋπνία, το άγχος, την κόπωση, την θλίψη, τις διαταραχές συγκέντρωσης και τα συμπτώματα που εντοπίζονται στο σύνδρομο της υπερκόπωσης. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, περισσότερο από το 40% των ασθενών με κατάθλιψη έχουν λάβει συμπληρώματα διατροφής χωρίς να μιλήσουν με τον γιατρό τους. Εκτός από την αποτελεσματικότητά τους στην κατάσταση του ασθενούς (καταστολή του άγχους, βελτιωμένος ύπνος, ανακούφιση κ.λπ.), η λήψη του συμπληρώματος διατροφής θέτει τα θεμέλια της (υψίστης σημασίας) συμμαχίας ιατρού-ασθενούς με σεβασμό στον ασθενή.

Οι υποκλινικές ή οριακές ανεπάρκειες σε βιταμίνες και μέταλλα μπορεί να έχουν αρνητικές συνέπειες στη σωματική και ψυχική υγεία. Αυτό επιβεβαιώνεται από πολλές μελέτες, όπου φαίνεται ότι αυτοί οι ασθενείς ωφελούνται σημαντικά με την αναπλήρωση των ελλειμμάτων με βιταμίνες του συμπλέγματος Β (Β1, Β2, Β3, Β5, Β6, Β8, Β9 και Β12), βιταμίνη C, σίδηρο, μαγνήσιο και ψευδάργυρο. Επιπλέον, με βάση την παθοφυσιολογική υπόθεση ότι πολλές διαταραχές διάθεσης έχουν φλεγμονώδες υπόβαθρο, οι  αντιοξειδωτικές ουσίες αποτελούν μια ενδιαφέρουσα επιλογή για την υπερκόπωση.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Professional fatigue syndrome (burnout). P Mesters, N Clumeck, S Delroisse , S Gozlan, M Le Polain, A-C Massart, W Pitchot. Rev Med Liege. 2017 Jun;72(6):301-307.
2. Vitamins and Minerals for Energy, Fatigue and Cognition: A Narrative Review of the Biochemical and Clinical Evidence. Anne-Laure Tardy, Etienne Pouteau, Daniel Marquez, Cansu Yilmaz, and Andrew Scholey. 2020 Jan; 12(1): 228.
3. Understanding the burnout experience: recent research and its implications for psychiatry. Christina Maslach and Michael P. Leiter. World Psychiatry. 2016 Jun; 15(2): 103–111.