Το καρπούζι, ένα από τα φρούτα σύμβολα του καλοκαιριού, θεωρείται λειτουργικό τρόφιμο με πολλές ευεργετικές για την υγεία δράσεις. Η κατανάλωση 100 γραμμαρίων καρπουζιού αποδίδει 30 kcal ενέργειας.

Αποτελείται από νερό σε ποσοστό 92% περίπου και υδατάνθρακες (7.5%), εκ των οποίων τα 6.2% είναι σάκχαρα και το 0.4% φυτική ίνα. Είναι πλούσιο σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, ιδιαίτερα Β1 και Β6, β-καροτένιο(πρόδρομη ουσία της βιταμίνης Α), βιταμίνη C, σιτρουλίνη και φλαβονοειδή καθώς επίσης σε κάλιο και μαγνήσιο. Η πλέον χαρακτηριστική και ευεργετική ουσία που περιέχει, ωστόσο, είναι το λυκοπένιο, από το οποίο παίρνει και το κόκκινο χρώμα.

Παλαιότερα, θεωρούσαμε ότι μόνο η ντομάτα και τα προϊόντα της ήταν πηγές λυκοπενίου. Πλέον είναι γνωστό ότι το καρπούζι περιέχει σημαντικές ποσότητες λυκοπενίου και μάλιστα της cis μορφής του, κάτι που σημαίνει ότι αποδίδεται κατευθείαν στον οργανισμό, χωρίς θερμική επεξεργασία όπως το λυκοπένιο που προέρχεται από τη ντομάτα.

Το λυκοπένιο δρα προστατευτικά έναντι της δυλιπιδαιμίας, του διαβήτη, της ογκογένεσης, της οστεοπόρωσης και διαφόρων νευροεκφυλιστικών νοσημάτων. Οι προστατευτικές του ιδιότητες οφείλονται κατά κύριο λόγο στην ικανότητά του να δεσμεύει ελεύθερες ρίζες οξυγόνου(αντιοξειδωτική δράση), αλλά και μέσω άλλων μηχανισμών όπως της διατήρησης της λειτουργίας των κυτταρικών μεμβρανών, της ρύθμισης της λειτουργίας διαφόρων γονιδίων, του μεταβολισμού φαρμάκων και γενικότερα της φυσιολογικής κυτταρικής λειτουργίας.

Πρόσφατες μελέτες δίνουν έμφαση στις καρδιοπροστατευτικές ιδιότητες του λυκοπενίου. Σε μελέτη εργαστηρίου που προκλήθηκε έμφραγμα σε πειραματόζωα, η προηγούμενη λήψη λυκοπενίου σχετιζόταν με βελτιωμένα ΗΚΓραφικά ευρήματα, μικρότερες αιμοδυναμικές αλλαγές και με μικρότερο μέγεθος εμφράκτου. Επιπλέον, σε άλλη μελέτη φάνηκε ότι μπορεί να επιταχύνει την αποκατάσταση της καρδιακής λειτουργίας(cardiac remodeling) και να βελτιώσει τη διαστολική δυσλειτουργία μετά το έμφραγμα.

Το λυκοπένιο μπορεί επίσης να δράσει καρδιοπροστατευτικά έναντι πολλών φαρμάκων. Ήδη έχει φανεί ότι μπορεί να βοηθήσει έναντι της καρδιοτοξικότητας που προκαλεί το χημειοθεραπευτικό φάρμακο δοξορουμπικίνη, αλλά και έναντι διαφόρων αντιβιοτικών(μακρολίδες) καθώς και αντιφλεγμονωδών φαρμάκων.

Όλες αυτές οι ιδιότητες το καθιστούν εξαιρετικά χρήσιμο στα καρδιαγγειακά νοσήματα και η χρήση του θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ιδιαίτερα σε ασθενείς υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου, με αντοχή στην ασπιρίνη, αδυναμία λήψης στατινών, φλεγμονώδη αγγειακά νοσήματα ως μέρος συνδυαστικών θεραπειών.

ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΑΡΑΜΟΥΝΤZΟΣ

ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Watermelon lycopene and allied health claims. Naz A, Butt MS, Sultan MT, Qayyum MM, Niaz RS. EXCLI J. 2014 Jun 3;13:650-60.
2. Lycopene and Vascular Health. Ioana Mozos, Dana Stoian, Alexandru Caraba, Clemens Malainer, Jarosław O. Horbańczuk, and Atanas G. Atanasov. Front Pharmacol. 2018; 9: 521.