Η βιταμίνη Β1 ή αλλιώς θειαμίνη είναι μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη απαραίτητη για τον ανθρώπινο οργανισμό που συμμετέχει σε πολλές διεργασίες, ιδιαίτερα στον μεταβολισμό των υδατανθράκων. Ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να παράγει θειαμίνη και τα αποθέματά του βασίζονται σχεδόν εξολοκλήρου στην πρόσληψη με την τροφή. Στις αποθήκες του οργανισμού παραμένει μόλις 1-3 εβδομάδες. Ως εκ τούτου η σταθερή πρόσληψη μέσω της τροφής είναι απαραίτητη.

Τροφές πλούσιες σε θειαμίνη είναι το χοιρινό, τα πουλερικά, τα αυγά, τα ψάρια, οι καρποί, τα δημητριακά. Από την άλλη το ρύζι, το γάλα, τα φρούτα και τα λαχανικά περιέχουν πολύ μικρές ποσότητες θειαμίνης, ενώ με την κατανάλωση τσαγιού και καφέ διασπάται η θειαμίνη σε ανενεργές ουσίες. Επιπλέον, πολλά φάρμακα μπορούν να αλλάξουν το μεταβολισμό της: αντιόξινα, ογκολογικά, αντισυλληπτικά, διουρητικά και πολλά άλλα. Τέλος, το μαγείρεμα και γενικά οι τρόποι επεξεργασίας των τροφίμων μπορεί να μειώσει το ποσό της θειαμίνης.

Η μειωμένη πρόσληψη με τις τροφές, η αυξημένη καταστροφή της στις τροφές και η μειωμένη απορρόφηση από τον οργανισμό μπορεί τελικά να οδηγήσει σε έλλειψη της θειαμίνης. Ως αποτέλεσμα

• η μετατροπή των υδατανθράκων σε γλυκόζη αναστέλλεται και ο οργανισμός χάνει τη βασική του πηγή ενέργειας.
• επηρεάζεται η μεταφορά νευρικών ερεθισμάτων, καθώς αναστέλλεται η σύνθεση ακετυλοχολίνης, που είναι ο σημαντικότερος νευροδιαβιβαστής.

Όταν ένας υγιής οργανισμός σταματήσει να λαμβάνει θειαμίνη με την τροφή, τα αποθέματα θειαμίνης στον οργανισμό θα εξαντληθούν μετά από ένα μήνα(συνήθως σε 2 εβδομάδες). Ωστόσο, τα συμπτώματα θα εμφανιστούν ακόμα νωρίτερα. Μόλις μετά από μία εβδομάδα στέρησης μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση ταχυκαρδίας, αδυναμίας, μείωσης των εν τω βάθει αντανακλαστικών και περιφερικής νευροπάθειας.

Είναι πολύ σημαντικό οι κλινικοί ιατροί να είναι εξοικειωμένοι με αυτές τις καταστάσεις καθώς θεωρούνται συχνότερες από ότι πιστευόταν παλαιότερα. Επίσης θα πρέπει να αναγνωρίζουν τις ομάδες υψηλού κινδύνου για να εμφανίσουν έλλειψη θειαμίνης. Οι σημαντικότερες είναι οι εξής: Παχύσαρκοι, καρδιοπαθείς, αλκοολικοί και ογκολογικοί ασθενείς.

Οι παχύσαρκοι μπορεί να εμφανίσουν έλλειψη θειαμίνης λόγω της κακής διατροφής και λόγω επιπλοκών μετά από βαριατρικό χειρουργείο. Το διαιτολόγιο του παχύσαρκου ασθενούς είναι συνήθως με πολλές θερμίδες και πλούσιο σε υδατάνθρακες οδηγώντας σε αυξημένες ανάγκες για θειαμίνη, η συνεχής κατανάλωση της οποίας θα οδηγήσει σε ανεπάρκεια. Τα διουρητικά θεωρούνται η κύρια αιτία που θα οδηγήσει σε έλλειψη θειαμίνης τους καρδιοπαθείς, ενώ η αιτιολογία της ανεπάρκειας θειαμίνης στους αλκοολικούς ασθενείς θεωρείται πολυπαραγοντική(κακή διατροφή, σύνδρομο δυσαπορρόφησης, έμετοι, διάρροιες και άλλα). Οι ογκολογικοί ασθενείς, πριν και μετά το χειρουργείο, μπορεί να εμφανίσουν έλλειψη Β1 λόγω υπερεμεσίας, ανορεξίας, κακής διατροφής, αλλά και λόγω δυσαπορρόφησης λόγω των αντινεοπλασματικών φαρμάκων(χημειοθεραπευτικών).

Η έγκαιρη αναγνώριση των ασθενών υψηλού κινδύνου και η προληπτική αναπλήρωση των επιπέδων θειαμίνης στον οργανισμό μπορεί να αποτελέσει τη λύση σε ένα δυσεπίλητο πρόβλημα.

Ειδικός Γαστρεντερολόγος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

The Relevance of Thiamine Evaluation in a Practical Setting. Federico Pacei, Antonella Tesone, Nazzareno Laudi , Emanuele Laudi , Anna Cretti , Shira Pnini, Fabio Varesco, Chiara Colombo. Nutrients. 2020 Sep 13;12(9):2810.