Υπάρχουν ενδείξεις που συνδέουν συγκεκριμένα διατροφικά μοντέλα, ιδιαίτερα τη Μεσογειακή διατροφή με χαμηλότερο κίνδυνο έκπτωσης νοητικών λειτουργιών και άνοιας. Συγκεκριμένα συστατικά της τροφής έχουν διερευνηθεί σε σχέση με την υγεία του εγκεφάλου, με τα στοιχεία να δείχνουν τον προστατευτικό ρόλο που μπορούν να παίξουν τα ω3 λιπαρά, οι πολυφαινόλες, η βιταμίνη D και οι βιταμίνες του Β συμπλέγματος.

Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια μέσω της διατροφής και εξειδικευμένων συμπληρωμάτων διατροφής να βελτιωθούν οι νοητικές λειτουργίες και η μνήμη και με αυτόν τον τρόπο να αυξηθεί η απόδοση των μαθητών στις μαθητικές εξετάσεις. Η θεωρία αυτή βασίζεται στη φυσιολογία του νευρικού συστήματος και πιο συγκεκριμένα σε δύο φαινόμενα τα οποία συμμετέχουν στη βέλτιστη λειτουργία των νευρικών κυττάρων.

• Το πρώτο ονομάζεται νευρογένεση, η οποία γίνεται κυρίως κατά την εμβρυική ζωή και είναι υπεύθυνη για την παραγωγή των διαφόρων τύπων εξειδικευμένων νευρικών κυττάρων από αρχέγονα νευρικά κύτταρα. Στους ενηλίκους νευρογένεση συμβαίνει σε πολύ μικρότερο ποσοστό και μόνο σε δύο περιοχές του εγκεφάλου: τις πλάγιες κοιλίες και τον ιππόκαμπο. Η διαδικασία επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες: η ηλικία, η φλεγμονή των νεύρων, το οξειδωτικό στρες, οι τραυματισμοί, οι υψηλές σε λίπη και σάκχαρα δίαιτες, η κατανάλωση αλκοόλ και η χρήση τοξικών ουσιών την καταστέλλουν. Αντίθετα, πολλά συστατικά της διατροφής, όπως η κουρκουμίνη, η ρεσβερατρόλη, το μύρτιλλο, η σουλφοραφάνη, τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα σε συνδυασμό με τον περιορισμό των θερμίδων, την άσκηση και το διάβασμα έχει φανεί ότι προάγουν τη νευρογένεση στον ανθρώπινο εγκέφαλο των ενηλίκων.

• Το δεύτερο φαινόμενο είναι η εγκεφαλική αιματική ροή. Αποτελεί έναν ευαίσθητο δείκτη εγκεφαλικής λειτουργίας που μπορεί να μετρηθεί(με Doppler) και συσχετίζεται αναλογικά με τη μνήμη και τη μάθηση. Διατροφικοί παράγοντες και άσκηση αυξάνουν την ροή του αίματος στον εγκέφαλο, βελτιώνοντας έτσι τις εγκεφαλικές λειτουργίες, ενώ ηλικία και κάπνισμα την μειώνουν. Από μελέτες έχει φανεί ότι η μακροχρόνια χορήγηση πολυφαινολών και ιδιαίτερα ρεσβερατρόλης αυξάνει την εγκεφαλική αιματική ροή ενώ αντίθετα η καφεΐνη φαίνεται ότι τη μειώνει.

Η υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής με φρούτα και λαχανικά, τροφές πλούσιες σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και ξηρούς καρπούς βελτιώνει την υγεία και λειτουργία του εγκεφάλου. Ο συνδυασμός με άφθονα υγρά και φυσική άσκηση είναι απαραίτητος. Η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής, όπως οι πολυβιταμίνες του συμπλέγματος Β, η βιταμίνη D και οι φόρμουλες με πολυφαινόλες φαίνεται ότι συμβάλλουν στην ενίσχυση της απόδοσης της εγκεφαλικής λειτουργίας.  

Θανάσης Καραμούντζος MD, MSc

Ειδικός Γαστρεντερολόγος  

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Nutritional Factors Affecting Adult Neurogenesis and Cognitive Function. Poulose SM, Miller MG, Scott T, Shukitt-Hale B. Adv Nutr. 2017 Nov 15;8(6):804-811.
2. Cerebral Blood Flow Measurements in Adults: A Review on the Effects of Dietary Factors and Exercise. Joris PJ, Mensink RP, Adam TC, Liu TT. 2018 Apr 25;10(5).
3. Effect of resveratrol supplementation on cognitive performance and mood in adults: a systematic literature review and meta-analysis of randomized controlled trials. Marx W, Kelly JT, Marshall S, Cutajar J, Annois B, Pipingas A, Tierney A, Itsiopoulos C. Nutr Rev. 2018 Jun 1;76(6):432-443.
4. Georgief Μ. Et al. Nutritional influences on brain development, Nutrition and brain development, (2018), 107:1310-1321.