Η βιταμίνη D δεν είναι απλά μια βιταμίνη. Πρόκειται για στεροειδική προ-ορμόνη με πολλές λειτουργίες στον ανθρώπινο οργανισμό. Οι δύο κύριες μορφές της είναι η φυτικής(D2) και η ζωικής (D3) προέλευσης βιταμίνη D.

Η γνωστότερη λειτουργία της είναι η απορρόφηση του ασβεστίου από το λεπτό έντερο, που βοηθάει στην πρόληψη παθήσεων όπως η οστεοπόρωση και η οστεομαλακία στους ενήλικες και η ραχίτιδα στα παιδιά. Παράλληλα με το σημαντικό της ρόλο στην ανάπτυξη του σκελετού, υπάρχουν ολοένα και αυξανόμενες αποδείξεις ότι η βιταμίνη D δρα ευεργετικά και σε άλλους ιστούς και όργανα, που φέρουν τον ειδικό υποδοχέα για τη βιταμίνη (VDR). Ο ρόλος της σε αυτούς τους ιστούς φαίνεται να είναι η βελτίωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού και η μείωση της φλεγμονής.

Ιδιαίτερα σε ότι αφορά τα παιδιά η σύγχρονη αντίληψη είναι ότι η λήψη βιταμίνης D μπορεί να μειώσει την ευαισθησία για νόσηση από λοιμώξεις του αναπνευστικού. Η αρχική παρατήρηση αφορούσε τη φυματίωση, ωστόσο πλέον υπάρχουν πολλές μελέτες που υποστηρίζουν σχέση της βιταμίνης D με λοιμώξεις του ανώτερου και κατώτερου αναπνευστικού(οξεία μέση ωτίτιδα, φαρυγγίτιδα, παραρρινοκολπίτιδα, βρογχιολίτιδα και πνευμονία).

Με αυτό το δεδομένο είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε πότε υπάρχει ανεπάρκεια βιταμίνης D και πότε και πώς πρέπει να δώσουμε θεραπεία. Εκτός από την έλλειψη συναίνεσης σχετικά με το εάν και σε ποιον υπάρχει ανάγκη λήψης βιταμίνης D καθώς και σχετικά με το ιδανικό σχήμα, οι χώρες έχουν διαφορετικές συστάσεις ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του πληθυσμού τους. Το γενετικό υπόβαθρο, η εθνικότητα, η έκθεση στον ήλιο, τα χαρακτηριστικά του δέρματος και η απορρόφηση λίπους επηρεάζουν το συνιστώμενο σχήμα.

Στην Ελλάδα, η Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία έχει εκδώσει κατευθυντήριες οδηγίες το 2019 σχετικά με τη χορήγηση της βιταμίνης D στον ελληνικό πληθυσμό. Το σημαντικότερο σημείο της ομοφωνίας αφορά τον ορισμό των φυσιολογικών επιπέδων της βιταμίνης στα παιδιά, δεδομένου ότι το συγκεκριμένο θέμα δημιουργεί σύγχυση και αντιπαράθεση μεταξύ των ειδικών. Έτσι, η μέτρηση της βιταμίνης γίνεται με τη μέτρηση της 25(OH)D στον ορό και ισχύουν τα κάτωθι:

• Φυσιολογικά επίπεδα: >20 ng/ml (50 nmol/L)
• Aνεπάρκεια (insuffiency): 12-20 ng/ml (30-50 nmol/L)
• Bαριά έλλειψη (deficiency): < 12 ng/ml (< 30 nmol/L) (συμπτωματική ραχίτιδα)
• Τοξικότητα: > 100 ng/ml (> 250 nmol/L)

Σύμφωνα με τα προτεινόμενα σχήματα πρόληψης εμφάνισης έλλειψης βιταμίνης D, συνιστάται η καθημερινή λήψη D2 ή D3, σε δόση 400 IU/ημέρα και η έγκαιρη εισαγωγή των στερεών τροφών σε όλα τα βρέφη, ηλικίας 0-12 μηνών, ανεξαρτήτως του γάλακτος που καταναλώνουν. Επίσης, για τις ηλικίες >1 έτους, συστήνεται η λήψη τουλάχιστον 600 IU /ημέρα βιταμίνης D, είτε μέσω της τροφής, είτε με κάποιο συμπλήρωμα.

Σχετικά με την έκθεση στον ήλιο σε σχέση με τη βιταμίνη D, δυστυχώς δεν υπάρχουν ακόμα σαφείς οδηγίες. Είναι ωστόσο κοινά αποδεκτό ότι η ελαττωμένη έκθεση στον ήλιο αυξάνει τον κίνδυνο ανεπάρκειας της βιταμίνης D και ραχίτιδας. Η σχέση μεταξύ της ηλιακής ακτινοβολίας και της παραγωγής βιταμίνης D προσδιορίζεται από περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως: το γεωγραφικό πλάτος, η εποχή, η ώρα της ημέρας, η παρουσία νέφωσης ή ρύπανσης. Επίσης, επηρεάζεται από ατομικούς παράγοντες, όπως ο χρόνος σε εξωτερικούς χώρους, το χρώμα και ο βαθμός κάλυψης του δέρματος, η ηλικία και γενετικοί παράγοντες. Τέλος, δεν υπάρχει ασφαλής ουδός έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία προκειμένου να παραχθεί επαρκής βιταμίνη D, χωρίς να αυξάνεται παράλληλα ο κίνδυνος καρκίνου του δέρματος.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Θεραπευτικές οδηγίες χορήγησης της βιταμίνης D στον Ελληνικό πληθυσμό. Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία 2019
2. Vitamin D and respiratory tract infections in childhood Esposito, M. Lelii. BMC Infect Dis. 2015 Oct 28;15:487.