Η κατανάλωση έξτρα παρθένου ελαιολάδου(EVOO) είναι συχνή στη Μεσογειακή Διατροφή, η οποία είναι ευρέως γνωστό ότι έχει πολλά πλεονεκτήματα για την υγεία και αυξάνει τη μακροζωία.  Η κατανάλωσή του σχετίζεται  με μειωμένο κίνδυνο για τις περισσότερες ασθένειες που σχετίζονται με τη γήρανση, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών και νευροεκφυλιστικών ασθενειών  αλλά και ορισμένων τύπων καρκίνου.

Αρχικά, οι ευεργετικές ιδιότητες του EVOO αποδόθηκαν σε λειτουργικά συστατικά όπως μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (MUFAs και PUFAs), όπως ελαϊκό οξύ (55 έως 83% του συνολικού λιπαρού οξέος-FA), λινελαϊκό οξύ (3 έως 21% του συνολικού FA), και λινολενικό οξύ (0 έως 1,5% του συνολικού FA). Ωστόσο, πρόσφατες επιδημιολογικές και πειραματικές μελέτες δείχνουν επίσης ότι δευτερεύουσες βιοδραστικές ενώσεις- βιοφαινόλες, συμπεριλαμβανομένων φαινολικών αλκοολών, όπως η υδροξυτυροσόλη (HT) και τυροσόλη (p-HPEA), σεκοϊριδοειδή παράγωγα, όπως η ελαιοευρωπαΐνη, τα φαινολικά οξέα, οι λιγνάνες και τα φλαβονοειδή συμβάλλουν στις ευεργετικές επιδράσεις του ελαιολάδου.

Αρκετές μελέτες έχουν δείξει την ικανότητα των φαινολικών ενώσεων του ελαιολάδου να αντισταθμίζουν το οξειδωτικό στρες και τη φλεγμονή, να ρυθμίζουν την κυτταρική άμυνα του οργανισμού, καθώς και να παρεμβαίνουν στη διαδικασία συσσωμάτωσης αμυλοειδούς, υποδηλώνοντας τη χρήση τους, όχι μόνο στην πρόληψη, αλλά και τη συμπληρωματική θεραπεία ορισμένων ασθενειών.

Σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα, οι δύο σημαντικότερες φαινολικές ενώσεις του ελαιολάδου, η υδροξυτυροσόλη και η ελαιευρωπαΐνη, θα μπορούσαν να εφαρμοστούν κλινικά σε καρδιαγγειακά και νευροεκφυλιστικά νοσήματα καθώς και στην πρόληψη του καρκίνου.

Τα καρδιοπροστατευτικά αποτελέσματα έχουν ερευνηθεί σε πολλές μελέτες. Τα αποτελέσματα της ανθρώπινης κλινικής μελέτης EUROLIVE ήταν μία από τις βασικές αιτίες που οδήγησαν την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων να δημοσιεύσει έναν ισχυρισμό σχετικά με τα οφέλη μιας καθημερινής πρόσληψης παρθένου ελαιολάδου πλούσιου σε φαινολικές ενώσεις. Πιο πρόσφατες κλινικές δοκιμές επιβεβαίωσαν αυτά τα αποτελέσματα, παρατηρώντας ότι  η LDL στο πλάσμα μειώθηκε μετά την κατανάλωση μπισκότων εμπλουτισμένων με υδροξυτυροσόλη ή παρθένου ελαιολάδου εμπλουτισμένου με υδροξυτυροσόλη και ελαιοευρωπαΐνη.

Σημαντικές μελέτες, όπως η  EPIC και η PREDIMED, έχουν δείξει ότι η τακτική κατανάλωση ελαιολάδου, εντός του πλαισίου της μεσογειακής διατροφής, μειώνει σημαντικά τη συχνότητα εμφάνισης αρκετών χρόνιων παθήσεων όπως καρδιαγγειακών, καρκίνου, μεταβολικών και ανοσολογικών-φλεγμονωδών διαταραχών. Τα αποτελέσματα της δοκιμής PREDIMED αποκαλύπτουν μείωση κατά 68% της συχνότητας εμφάνισης καρκίνου του μαστού σε γυναίκες που έλαβαν δίαιτα συμπληρωμένη με παρθένο ελαιόλαδο. Ωστόσο, τα παρατηρούμενα αποτελέσματα σε αυτές τις μελέτες δεν μπορούν να αποδοθούν αποκλειστικά στην υδροξυτυροσόλη και την ελαιοευρωπαΐνη, καθώς το παρθένο ελαιόλαδο περιέχει και πολλές άλλες φαινολικές και βιοδραστικές ενώσεις.

Η PREDIMED διερεύνησε την υδροξυτυροσόλη ως θεραπευτικό εργαλείο για την πρόληψη των νευροεκφυλιστικών ασθενειών. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η συμπλήρωση της διατροφής με το παρθένο ελαιόλαδο βελτίωσε τις γνωστικές λειτουργίες.

Επιπλέον, γίνονται μελέτες που αξιολογούν την αποτελεσματικότητα της υδροξυτυροσόλης στη μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα καθώς και στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού σε γυναίκες με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης.

Τα δεδομένα στην παρούσα φάση συνηγορούν υπέρ της ασφάλειας και των ευεργετικών επιδράσεων των ενώσεων αυτών. Η αποτελεσματική ημερήσια δόση που χορηγείται σε ανθρώπους για την επίτευξη θεραπευτικού αποτελέσματος δεν είναι γνωστή, αλλά τα κλινικά και πειραματικά στοιχεία δείχνουν ότι η τακτική λήψη μπορεί να είναι μακροπρόθεσμα χρήσιμη.

Ειδικός Γαστρεντερολόγος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Hydroxytyrosol, Tyrosol and Derivatives and Their Potential Effects on Human Health. Ana Karković Marković, Jelena Torić, Monika Barbarić, Cvijeta Jakobušić Brala. Molecules. 2019 May 24;24(10):2001.
2. Oleuropein, a Bioactive Compound from Olea europaea, as a Potential Preventive and Therapeutic Agent in Non-Communicable Diseases.Chiara Nediani, Jessica Ruzzolini, Annalisa Romani, and Lido Calorini. Antioxidants (Basel).2019 Dec; 8(12): 578.