Η βιταμίνη Β12 ή κυανοκοβαλαμίνη συμμετέχει σε πολλές διεργασίες του οργανισμού. Όταν λοιπόν απουσιάζει παρατηρείται μεγάλη ποικιλία κλινικών εκδηλώσεων από το αίμα, το νευρικό σύστημα, το γαστρεντερικό, το δέρμα, τους βλεννογόνους και το καρδιαγγειακό. Αυτές οι εκδηλώσεις έχουν σαν αποτέλεσμα την δευτερογενή εμφάνιση διαφόρων συμπτωμάτων όπως η αδυναμία, οι πτώσεις, η έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών και τα διατροφικά σύνδρομα, όπως η απώλεια μυϊκής μάζας και η ανορεξία.

Η έλλειψη Β12 μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις ηλικίες αν και είναι πιο συχνή στους ηλικιωμένους λόγω της μεγαλύτερης συχνότητας εμφάνισης μιας κατάστασης που ονομάζεται ατροφική γαστρίτιδα.

Σε αυτή την κατάσταση υπάρχει καταστροφή των κυττάρων του στομάχου, που παράγουν υδροχλωρικό οξύ και ενδογενή παράγοντα, μια ουσία απαραίτητη για την απορρόφηση της Β12.

Άλλα αίτια έλλειψης Β12 είναι η ανεπαρκής πρόσληψη Β12 στους χορτοφάγους, η δυσαπορρόφηση μετά από χειρουργεία ή άλλα νοσήματα του πεπτικού, ο σακχαρώδης διαβήτης, θυρεοειδοπάθειες, διάφορα φάρμακα και η χρόνια κατανάλωση αλκοόλ.

Επειδή η Β12 είναι απαραίτητη για τη δημιουργία των ερυθρών αιμοσφαιρίων του αίματος, η έλλειψή της εκδηλώνεται με αναιμία και ο ασθενής παρουσιάζει τα γνωστά συμπτώματα αυτής. Ωστόσο, η βραδεία εισβολή της αναιμίας έχει σαν αποτέλεσμα την προσαρμογή του ασθενούς, ώστε αυτός να ζητήσει βοήθεια όταν η αναιμία είναι ήδη προχωρημένη.  Παράλληλα, μπορεί να εμφανιστεί ελαφρώς κίτρινη χροιά των οφθαλμών(ίκτερος), λόγω αιμόλυσης.

Από το πεπτικό υπάρχει η χαρακτηριστική της νόσου επώδυνη λεία γλώσσα, τα υποτροπιάζοντα έλκη του στοματικού βλεννογόνου, η στοματίτιδα και η χειλίτιδα. Επιπλέον, αναφέρονται δυσπεπτικά ενοχλήματα και σύνδρομο δυσαπορρόφησης που οφείλονται στη διαταραχή της σύνθεσης του DNA των βλεννογόνων του γαστρεντερικού σωλήνα.

Οι νευρολογικές εκδηλώσεις είναι συνήθεις και οφείλονται σε εκφύλιση της μυελίνης. Τα κύρια ενοχλήματα των αρρώστων είναι οι παραισθησίες, οι αιμωδίες των άκρων και οι διαταραχές της αισθητικότητας που προκαλούν δυσκολία στο περπάτημα. Οι ασθενείς νιώθουν αστάθεια και παρουσιάζουν χαρακτηριστικό βάδισμα για να μην πέσουν.

Μεγάλη είναι και η ποικιλία των ψυχιατρικών συμπτωμάτων, που κυμαίνονται από κατάθλιψη μέχρι και εμφάνιση άνοιας. Η πλέον συχνή διαταραχή ωστόσο είναι οι διαταραχές της διάθεσης, η αδυναμία συγκέντρωσης και μνήμης, η σύγχυση, η διέγερση και οι οπτικές και ακουστικές ψευδαισθήσεις.

Ο υψηλός επιπολασμός της έλλειψης Β12, καθώς και η αργή πορεία συμπτωμάτων και κλινικών εκδηλώσεων, τη μετατρέπει σε μια σημαντική κατάσταση για τη δημόσια υγεία. Θα πρέπει να αναπτυχθούν λοιπόν παρεμβάσεις που περιλαμβάνουν την έγκαιρη διάγνωσή της, με σκοπό τη λήψη θεραπείας, ώστε οι επιπλοκές της ανεπάρκειας να μην είναι αναστρέψιμες.

Ειδικός Γαστρεντερολόγος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Vitamin B12 deficit and development of geriatric syndromes. José Mauricio Ocampo Chaparro. Colomb Med (Cali). 2013 Mar 30;44(1):42-5.
2. Vitamin B12 deficiency. Recognizing subtle symptoms in older adults. T S Dharmarajan, G U Adiga, Edward P Norkus. Geriatrics. 2003 Mar;58(3):30-4, 37-8.