Περιγραφές συμπτωμάτων από το ανώτερο πεπτικό υπάρχουν εδώ και εκατοντάδες χρόνια, ενώ αρχίζουν και γίνονται «εμμονή» των αναπτυγμένων κοινωνιών από το 18ο αιώνα, όταν και εισάγεται ο όρος δυσπεψία. Το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού παρουσιάζει συμπτώματα δυσπεψίας, ενώ απαντάται συχνότερα σε γυναίκες, καπνιστές και αυτούς που λαμβάνουν ΜΣΑΦ(αντιφλεγμονώδη φάρμακα).

Υπάρχουν πολλοί ορισμοί για τη δυσπεψία. Το κυρίαρχο σύμπτωμα είναι ο πόνος στο επιγάστριο διάρκειας άνω του ενός μήνα, ο οποίος μπορεί να συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα όπως το αίσθημα πληρότητας, η ναυτία και ο έμετος. Με τον όρο λειτουργική δυσπεψία αναφερόμαστε σε ασθενείς με δυσπεψία, όταν η γαστροσκόπηση και άλλες σχετικές εξετάσεις έχουν αποκλείσει οργανική παθολογία που να εξηγεί τα συμπτώματα του ασθενή.

Τα φυτά έχουν δείξει πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα στη θεραπεία διαφόρων νοσημάτων. Ιδιαίτερα, στη μέντα αποδόθηκαν από τα αρχαία χρόνια γαστροπροστατευτικές ιδιότητες. Το έλαιο που παράγεται με απόσταξη από το φυτό της μέντας, ή αλλιώς μινθέλαιο, χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες για να κατευνάσει γαστρεντερικές διαταραχές. Το κύριο ενεργό συστατικό του είναι η μενθόλη, η οποία μεταβολίζεται στο συκώτι από το ενζυμικό σύστημα P450. Οι επιδράσεις του έλαιου της μέντας στη νευροκινητική λειτουργία και τη σπλαγχνική αισθητικότητα έχουν μελετηθεί διεξοδικά.

Η αναστολή των συσπάσεων των λείων μυϊκών ινών αποτέλεσε το έναυσμα για να μελετηθεί η αποτελεσματικότητα του μινθελαίου, ενώ η δράση του στον υποδοχέα 5-HT3, έχει προταθεί για να ερμηνεύσει την αντιεμετική του δράση. Επιπλέον, το μινθέλαιο παρουσιάζει χολαιρετική δράση(αυξάνει την έκκριση της χολής) και χρησιμοποιείται παραδοσιακά για την αντιμετώπιση της χολολιθίασης. Τέλος, έχει φανεί ότι το μινθέλαιο έχει σημαντική σπασμολυτική δράση στον οισοφάγο, το στομάχι και το βολβό του 12δακτύλου όταν χορηγείται από το στόμα σε ασθενείς με δυσπεπτικά ενοχλήματα πριν τη διενέργεια ακτινολογικής εξέτασης του ανώτερου πεπτικού(διάβαση με βάριο).

Σε πολλές μελέτες το μινθέλαιο είναι πιο αποτελεσματικό από το placebo στη βελτίωση των δυσπεπτικών ενοχλημάτων. Στην πιο πρόσφατη μελέτη, ο συνδυασμός μιθελαίου και ελαίου κυμίνου συγκρίθηκε με ομάδα ελέγχου που έλαβε εικονικό φάρμακο. Ο επιγαστρικός πόνος μειώθηκε κατά 40% στην ομάδα που έλαβε το συνδυασμό έναντι 22% στην ομάδα του placebo. Η βελτίωση των συμπτωμάτων μπορεί να είναι το αποτέλεσμα της χαλάρωσης του σφιγκτήρα που ενώνει τον οισοφάγο με το στομάχι, προκαλώντας με αυτόν τον τρόπο εξίσωση των πιέσεων που αναπτύσσονται σε αυτά τα δύο όργανα και μειωμένο αίσθημα πληρότητας και κοιλιακής πίεσης.

Δεδομένου ότι η λειτουργική δυσπεψία είναι νόσημα με περιοδικό χαρακτήρα και χωρίς ειδική αιτιολογική θεραπεία, το μινθέλαιο μπορεί να χρησιμοποιείται από ασθενείς που προτιμούν τις μη φαρμακευτικές προσεγγίσεις.

Ειδικός Γαστρεντερολόγος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Complementary and alternative treatment in functional dyspepsia. Giuseppe Chiarioni, Marcella Pesce, Alberto Fantin, and Giovanni Sarnelli. United European Gastroenterol J. 2018 Feb; 6(1): 5–12.