Ο εγκέφαλός ζυγίζει μόνο τρία κιλά ή περίπου το 2% του βάρους του σώματος. Ωστόσο, χρησιμοποιεί το 20-30% των θερμίδων που καταναλώνει ο οργανισμός, το 20% του οξυγόνου που αναπνέει και το 25% της ροής του αίματος στο σώμα. Υπάρχουν περίπου 100 δισεκατομμύρια νευρικά κύτταρα (δηλ. νευρώνες) στον εγκέφαλο και τέσσερις φορές περισσότερες νευρικές συνάψεις. Από την αρχή της ενηλικίωσης, και κατά τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου, υπάρχει μια αργή συσσώρευση δύο νευροτοξικών πρωτεϊνών στον εγκέφαλο.

Τα β-αμυλοειδές εναποτίθεται στον εγκέφαλο με τη μορφή πλακών που έχει αποδειχθεί ότι βοηθούν στη θανάτωση υγιών νευρώνων. Η δεύτερη νευροτοξική πρωτεΐνη που συσσωρεύεται στον εγκέφαλο είναι γνωστή ως «πρωτεΐνη tau» και σχηματίζει ζεύγη ελικοειδών νημάτων μέσα σε νευρώνες (tangles). Αυτά συσσωρεύονται μέσα στους νευρώνες και προκαλούν το θάνατό τους.

Η μόνη διαφορά μεταξύ ενός υγιούς και ενός γερασμένου εγκεφάλου είναι ο αριθμός των πλακών και των tangles στον εγκέφαλο. Όσο περισσότερες πλάκες και tangles συσσωρεύονται καθώς μεγαλώνει ο οργανισμός, τόσο χειρότερη θα είναι η μνήμη, η εστίαση, η συγκέντρωση και η γνωσιακή του λειτουργία.

Η φλεγμονή των νεύρων είναι ο τρίτος βασικός και σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στις διαταραχές της μνήμης. Οι πλάκες του εγκεφάλου, τα νευροϊνιδιακά συμπλέγματα και η φλεγμονή είναι στις μέρες μας η τεκμηριωμένη τριλογία που ευθύνεται για την απώλεια μνήμης λόγω ηλικίας και την τελική μορφή της, δηλαδή την άνοια.

Οι παράγοντες που μπορούν να διαχωρίσουν και να μειώσουν τη συσσώρευση πλακών και tangles καθώς και να αντιμετωπίσουν τη φλεγμονή των νεύρων έχει αποδειχθεί ότι οδηγούν σε βελτίωση της μνήμης και μείωση της προοδευτικής της απώλειας.

Η κουρκουμίνη είναι μια ουσία με αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες που εικάζεται ότι προστατεύει τον εγκέφαλο από τη νευροεκφύλιση. Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι η καθημερινή λήψη κουρκουμίνης μπορεί να βελτιώσει τη μνήμη και τη συγκέντρωση υγιών ενηλίκων, ενώ έχει αποδειχθεί με ακτινολογικές μεθόδους ότι η βελτίωση αυτή σχετίζεται με μείωση της εναπόθεσης αμυλοειδούς και πρωτεΐνης tau σε περιοχές του εγκεφάλου που ρυθμίζουν τη συναισθηματική διάθεση και τη μνήμη(αμυγδαλή εγκεφάλου και υποθάλαμος).

Επιπλέον, τα έως τώρα δεδομένα δείχνουν ότι οι ασθενείς με διαταραχές μνήμης έχουν χαμηλότερα επίπεδα καροτενοειδών(φυσικές φυτικές χρωστικές) στο αίμα τους σε σχέση με υγιείς, καθώς και ότι η αύξηση των συγκεντρώσεων των ουσιών αυτών μέσω εξωγενούς χορήγησης μειώνει τον κίνδυνο στους υγιείς. Η δράση αυτή αποδίδεται σε πολλούς μηχανισμούς που φαίνεται ότι δρουν παράλληλα, με κυριότερο ωστόσο την αντιοξειδωτική τους δράση. Μεταξύ των καροτενοειδών στις διάφορες μελέτες ξεχωρίζει η δράση του λυκοπενίου. Τα αποτελέσματα της χορήγησης λυκοπενίου δεν περιορίζονται μόνο σε κυτταρικό αλλά αναδεικνύονται και σε κλινικό επίπεδο, βελτιώνοντας τη μνήμη και τις κινητικές διαταραχές.

Η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής θεωρείται γενικά ασφαλής και τα έως τώρα δεδομένα είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικά (και χρήζουν περαιτέρω ελέγχου) όχι μόνο για τη βελτίωση των ελλειμμάτων μνήμης της γεροντικής ηλικίας, αλλά και για την πρόληψη και της νευροεκφύλισης που χαρακτηρίζει τη νόσο Alzheimer.

Ειδικός Γαστρεντερολόγος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Memory and Brain Amyloid and Tau Effects of a Bioavailable Form of Curcumin in Non-Demented Adults: A Double-Blind, Placebo-Controlled 18-Month Trial. Small GW, Siddarth P, Li Z, Miller KJ, Ercoli L, Emerson ND, Martinez J, Wong KP, Liu J, Merrill DA, Chen ST, Henning SM, Satyamurthy N, Huang SC, Heber D, Barrio JR. Am J Geriatr Psychiatry. 2017 Oct 27.