Από την οπτική γωνία του επιστήμονα και ερευνητή του ανθρώπινου μεταβολισμού, η ζωή είναι μια διαδικασία που απαιτεί την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων ενέργειας, για να διατηρηθούν ενωμένα τα άτομα άνθρακα, οξυγόνου, υδρογόνου και αζώτου μέσα στα κύτταρα των οργανισμών. Στα θηλαστικά, η ενέργεια αυτή, προέρχεται από τη διάσπαση δεσμών άνθρακα που προσλαμβάνονται με την τροφή ως πρωτεΐνες, οργανικά μόρια δηλαδή που υπήρχαν στη Γη πολύ πριν αναπτυχθεί η ζωή.

Οι πρωτεΐνες αποτελούνται από μακριές αλυσίδες αμινοξέων. Κατά τη λειτουργία της πέψης στο στομάχι και το λεπτό έντερο, οι πρωτεΐνες διασπώνται στα δομικά τους συστατικά, δηλαδή τα αμινοξέα. Με τη μορφή αυτή απορροφώνται στο αίμα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να επιτελέσουν τις λειτουργίες τους. Τα αμινοξέα είναι ουσιώδη και αναντικατάστατα για την ανθρώπινη ύπαρξη. Αποτελούν σημαντικά δομικά συστατικά των κυττάρων και μεταφέρουν ουσίες από το αίμα προς τους ιστούς. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη σύνθεση γλυκόζης και λιπιδίων, ενώ το αντίστροφο, η παραγωγή δηλαδή αμινοξέων είτε από τα ένα είτε από το άλλο δεν είναι δυνατή.

Συμμετέχουν σε μεταβολικές διεργασίες, στο σχηματισμό ορμονών (π.χ. ινσουλίνη) και νευροδιαβιβαστών (π.χ. σεροτονίνη) και είναι βασικά συστατικά των αντισωμάτων, στα οποία βασίζεται η άμυνα του οργανισμού. Η πιο γνωστή τους λειτουργία είναι η συμμετοχή τους στη διάπλαση του μυϊκού συστήματος.

Η πρόσληψη συμπληρωμάτων διατροφής με αμινοξέα έχει φανεί ότι προάγει την υγεία. Ρυθμίζει το μεταβολισμό της γλυκόζης και των λιπιδίων, διατηρεί ενεργειακή ισορροπία στον οργανισμό αυξάνοντας την παραγωγή μιτοχονδρίων στα κύτταρα(πηγές ενέργειας των κυττάρων) και συντηρεί την ομοιόσταση του ανοσοποιητικού.

Είναι μια αποτελεσματική μέθοδος για να αυξηθούν τα αποθέματα αζώτου στον οργανισμό και να διατηρηθεί η ακεραιότητα της μεγαλύτερης αποθήκης αμινοξέων στον οργανισμό, δηλαδή των σκελετικών μυών. Μπορεί να οδηγήσει σε διάφορα μεταβολικά μονοπάτια, τα οποία μπορεί να είναι ακόμα και αντίθετα μεταξύ τους, ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες του οργανισμού(αναβολική ή καταβολική κατάσταση). Οι ανάγκες των οργανισμών για αμινοξέα δεν είναι ταυτόσημες.

Πρόσφατες μελέτες υποδεικνύουν ότι τα γονίδια κάθε οργανισμού διαφοροποιούν την απάντηση, ανάλογα με την ποιότητα και την ποσότητα των αμινοξέων που χορηγούνται. Σε κάθε περίπτωση, η απώλεια μυϊκής μάζας και η επηρεασμένη ανοσολογική λειτουργία, όπως εκφράζεται με ευπάθεια σε λοιμώξεις, σχετίζονται με μειωμένο απόθεμα πρωτεϊνών στον οργανισμό και υπάρχουν σαφείς αποδείξεις ότι η τακτική πρόσληψη αμινοξέων με τη διατροφή έχει ως αποτέλεσμα την αποκατάσταση των βλαβών.  

Θανάσης Καραμούντζος MD, MSc

Ειδικός Γαστρεντερολόγος  

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Clinical use of amino acids as dietary supplement: pros and cons. Francesco S. Dioguardi. J Cachexia Sarcopenia Muscle. 2011 Jun; 2(2): 75–80.