Οι σκελετικοί μύες αντιπροσωπεύουν το 50-75% των πρωτεϊνών του σώματος και περίπου το 40% του σωματικού βάρους. Πέρα από τον όγκο που καταλαμβάνουν, στους μύες αποδίδονται σημαντικές λειτουργίες όπως η παραγωγή δυνάμεων, η ρύθμιση της θερμοκρασίας, ο μεταβολισμός της ενέργειας, η αποθήκευση των αμινοξέων, η λειτουργία του ανοσοποιητικού και η ικανότητα ανάπτυξης και αναδόμησης.

Κατά τη διάρκεια της θεραπείας και αποκατάστασης από διάφορα νοσήματα όπως ο καρκίνος, η καρδιακή ανεπάρκεια, η καθήλωση από τραυματισμούς επέρχονται μειώσεις της μάζας και της λειτουργίας των μυών με αποτέλεσμα την ανάπτυξη επιπλοκών. Επιπλέον, η απώλεια μυϊκής μάζας με την πάροδο της ηλικίας(σαρκοπενία) αναγνωρίζεται πλέον ως μείζον ιατρικό ζήτημα, καθώς συνδέεται με μειωμένη λειτουργικότητα, εξάρτηση του ατόμου και μειωμένο προσδόκιμο επιβίωσης. Είναι επομένως μεγάλη η ανάγκη να βρεθούν στρατηγικές που αντισταθμίζουν την απώλεια μυϊκής μάζας και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής.

Τα αμινοξέα δρουν αναβολικά στις πρωτεΐνες των μυών δηλαδή ευοδώνουν τον σχηματισμό τους. Η κατανάλωση τόσο των απαραίτητων όσο και των μη απαραίτητων αμινοξέων αυξάνει τη συγκέντρωσή τους στο πλάσμα μέχρι και τρεις ώρες μετά. Ωστόσο, ο κύριος διεγέρτης της σύνθεσης μυϊκών πρωτεϊνών είναι τα απαραίτητα (essential) αμινοξέα. Η διεγερτική τους δράση είναι βραχυπρόθεσμη και διαρκεί περίπου 1-2 ώρες μετά την κατανάλωσή τους. Από αυτά, ιδιαίτερη προσοχή έχει δοθεί στο αμινοξύ λευκίνη, η οποία έχει την ικανότητα να διεγείρει ανεξάρτητα από την παρουσία άλλων αμινοξέων τη σύνθεση των μυϊκών πρωτεϊνών, ενώ παράλληλα φαίνεται ότι επιβραδύνει την απώλεια μυϊκής μάζας. Η επίδρασή του έχει φανεί ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους ασθενείς στους οποίους υπάρχει στατιστικά σημαντική αύξηση στη σύνθεση των μυϊκών πρωτεϊνών όταν στο συμπλήρωμα αμινοξέων περιέχεται και λευκίνη.

Πολύ σημαντικός θεωρείται ο χρόνος που καταναλώνονται τα αμινοξέα. Έχει φανεί ότι η κατανάλωσή τους μετά από ασκήσεις αντίστασης αυξάνει περισσότερο την παραγωγή των μυϊκών πρωτεϊνών από ότι η κατανάλωσή τους σε ηρεμία. Ο χρόνος λήψης προσδιορίζεται σε 1-3 ώρες από το τέλος της άσκησης, ενώ και η ένταση της άσκησης φαίνεται ότι παίζει ρόλο. Τέλος, έχει φανεί ότι η τακτική κατανάλωση αμινοξέων υπερτερεί της κατανάλωσης μεμονωμένων γευμάτων υψηλής πρωτεϊνικής αξίας.

Οι διαφορές λόγω ηλικίας στην πρωτεϊνική αναβολική απάντηση μετά την κατανάλωση αμινοξέων δεν είναι ξεκαθαρισμένες. Φαίνεται ότι η απάντηση στους  ηλικιωμένους είναι πιο ήπια σε σχέση με τους νεότερους, κάτι που ωστόσο αντισταθμίζεται όταν η κατανάλωση των αμινοξέων συνδυάζεται με άσκηση.

Έτσι, η σύγχρονη προσέγγιση συνιστά το συνδυασμό αμινοξέων και άσκησης όχι μόνο ως μέσο βελτίωσης των αθλητικών επιδόσεων, αλλά κυρίως ως χρήσιμο μέτρο στην αντιμετώπιση της απώλειας μυϊκής μάζας που παρατηρείται σε ασθενείς και ηλικιωμένους.

Ειδικός Γαστρεντερολόγος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Exercise, amino acids, and aging in the control of human muscle protein synthesis. Walker DK, Dickinson JM, Timmerman KL, Drummond MJ, Reidy PT, Fry CS, Gundermann DM, Rasmussen BB.Med Sci Sports Exerc. 2011 Dec;43(12):2249-58.