Από τα τρία κύρια μακροθρεπτικά συστατικά, η πρωτεΐνη είναι ζωτικής σημασίας για τη ζωή. Η πρωτεΐνη από τις τροφές διασπάται  και η απορρόφησή της γίνεται με τη μορφή αμινοξέων και βραχέων πεπτιδίων. Τα αμινοξέα είναι τα δομικά στοιχεία των κυττάρων με τη μορφή πρωτεϊνών και πρωτεϊνικών συμπλοκών. Επιπλέον, πολλοί σημαντικοί μεταβολίτες (δηλαδή πουρίνη / πυριμιδίνες, νευροδιαβιβαστές κ.λπ.) είναι προϊόντα κυτταρικού μεταβολισμού αμινοξέων.

Σε αντίθεση με τα λίπη και τους υδατάνθρακες δεν υπάρχει ειδική αποθήκη πρωτεΐνης στο σώμα και η πρωτεΐνη σώματος διατηρείται ακόμα και κατά τη διάρκεια περιόδων απόλυτης νηστείας. Αυτό επιτυγχάνεται με κυτταρικούς μηχανισμούς όπως η ανακύκλωση αμινοξέων και η επεξεργασία πρωτεϊνών εντός των κυττάρων, καθώς και με αναστολή της πρωτεϊνικής σύνθεσης σε κάποιους  ιστούς. Παρ ‘όλα αυτά, ορισμένες σημαντικές βιοχημικές οδοί απαιτούν τη συνεχή κατανάλωση αμινοξέων και η υποχρεωτική απώλεια αμινοξέων που προκύπτει θα πρέπει να αντικατασταθεί μέσω της κατανάλωσης τροφής . Έτσι, η επαρκής διατροφή πρωτεΐνης είναι υψίστης σημασίας για την παροχή τέτοιων απαραίτητων αμινοξέων.

Το ποσοστό των ηλικιωμένων ενηλίκων που κινδυνεύουν από ανεπαρκή πρόσληψη πρωτεΐνης είναι σημαντικό (10-25%), και θεωρείται ακόμα μεγαλύτερο σε ηλικιωμένους ασθενείς με χρόνιες ή οξείες ασθένειες. Η ανεπαρκής πρόσληψη πρωτεΐνης με την τροφή σχετίζεται με μειωμένα επίπεδα αμινοξέων στον οργανισμό κάτι που μπορεί να επηρεάσει πολλές από τις λειτουργίες του οργανισμού.

Η πιο γνωστή τους λειτουργία είναι η συμμετοχή τους στη διάπλαση του μυϊκού συστήματος ενώ παράλληλα συμμετέχουν σε μεταβολικές διεργασίες, στο σχηματισμό ορμονών (π.χ. ινσουλίνη) και νευροδιαβιβαστών (π.χ. σεροτονίνη) και είναι βασικά συστατικά των αντισωμάτων, στα οποία βασίζεται η άμυνα του οργανισμού. Έτσι, η έλλειψη αμινοξέων οδηγεί σε η απώλεια μυϊκής μάζας- εύκολη κόπωση, σε διαταραχές του μεταβολισμού της γλυκόζης και των λιπιδίων, σε διαταραχές της γνωστικής λειτουργίας και επηρεασμένη ανοσολογική λειτουργία, όπως εκφράζεται με ευπάθεια σε λοιμώξεις.

Η πρόσληψη συμπληρωμάτων διατροφής με αμινοξέα έχει φανεί ότι συμβάλει στην βελτίωση της υγείας. Ρυθμίζει το μεταβολισμό της γλυκόζης και των λιπιδίων, διατηρεί ενεργειακή ισορροπία στον οργανισμό αυξάνοντας την παραγωγή μιτοχονδρίων στα κύτταρα(πηγές ενέργειας των κυττάρων) και συντηρεί την ομοιόσταση του ανοσοποιητικού. Είναι μια αποτελεσματική μέθοδος για να αυξηθούν τα αποθέματα αζώτου στον οργανισμό και να διατηρηθεί η ακεραιότητα της μεγαλύτερης αποθήκης αμινοξέων στον οργανισμό, δηλαδή των σκελετικών μυών. Μπορεί να οδηγήσει σε διάφορα μεταβολικά μονοπάτια, τα οποία μπορεί να είναι ακόμα και αντίθετα μεταξύ τους, ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες του οργανισμού(αναβολική ή καταβολική κατάσταση).

Ειδικός Γαστρεντερολόγος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Amino Acid Nutrition and Metabolism in Health and Disease. Adam J. Rose. Nutrients. 2019 Nov; 11(11): 2623.
2. Clinical use of amino acids as dietary supplement: pros and cons. Francesco S. Dioguardi. J Cachexia Sarcopenia Muscle. 2011 Jun; 2(2): 75–80.