Το φούσκωμα ή μετεωρισμός είναι ένα από τα πιο κοινά και ενοχλητικά συμπτώματα που παρατηρείται σε μεγάλο ποσοστό ασθενών. Περιγράφεται με διάφορους ορισμούς, αν και θα πρέπει πιθανώς να οριστεί ως το υποκειμενικό αίσθημα αυξημένης πίεσης εντός της κοιλιάς.

Συνήθως σχετίζεται με λειτουργικές γαστρεντερικές διαταραχές, όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, αλλά όταν δεν αποτελεί μέρος άλλης λειτουργικής διαταραχής του εντέρου, περιλαμβάνεται ως ανεξάρτητη οντότητα στα κριτήρια της Ρώμης III και ονομάζεται λειτουργικό φούσκωμα. Οι μεγάλες δυσκολίες στη διάγνωση οφείλονται στην έλλειψη μετρήσιμων παραμέτρων για την αξιολόγηση και τη βαθμολόγηση αυτού του συμπτώματος.

Στην πραγματικότητα, παρά την κλινική, κοινωνική και οικονομική του σημασία, το φούσκωμα στερείται μιας ξεκάθαρης παθοφυσιολογικής εξήγησης και μιας αποτελεσματικής αντιμετώπισης, μετατρέποντας αυτό το κοινό σύμπτωμα σε πραγματική πρόκληση τόσο για τους ασθενείς όσο και για τους κλινικούς γιατρούς.

Διαφορετικές θεωρίες σχετικά με την αιτιολογία του φουσκώματος είναι:

α. το αυξημένο περιεχόμενο του αυλού. Το ενδοαυλικό περιεχόμενο περιλαμβάνει αέρια, νερό και περιττώματα. Τα αέρια μπορεί να αφθονούν εντός του αυλού μέσω της αεροφαγίας και ενδεχομένως από την υπερπαραγωγή αερίων από βακτήρια του παχέος ή του λεπτού εντέρου. Η βακτηριακή υπερανάπτυξη του λεπτού εντέρου (SIBO), η υποαπορρόφηση αερίων και η διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε ζυμώσιμους, ανεπαρκώς αφομοιωμένους και απορροφούμενους υδατάνθρακες μπορεί να παίζουν ρόλο.

β. Η αυξημένη ευαισθησία του εντέρου και η ασυνήθιστα αυξημένη προσοχή στο ενδοαυλικό περιεχόμενο. Στην πραγματικότητα, οι ασθενείς με ευερέθιστο έντερο έχουν αυξημένη ευαισθησία σε φυσιολογικά ερεθίσματα(σπλαχνική αλλοδυνία) και   μπορεί να εμφανίσουν φυσιολογικό ή ελαφρώς αλλοιωμένο ενδοαυλικό περιεχόμενο εντέρου ως φούσκωμα.

γ. Κοιλιακή-Φρενική δυσσυνέργεια.  Αυτός ο όρος, που επινοήθηκε από την ομάδα της Βαρκελώνης, περιγράφει την ανταπόκριση των ασθενών με λειτουργικό φούσκωμα σε ένα γεύμα. Σύμφωνα με μελέτες της ομάδας, οι ασθενείς αυτοί έχουν μη φυσιολογική μυϊκή δραστηριότητα που χαρακτηρίζεται από χαλάρωση του πρόσθιου κοιλιακού τοιχώματος και σύσπαση του διαφράγματος. Αυτή η δραστηριότητα ανακατανέμει τα κοιλιακά αέρια, προκαλώντας έτσι μια προβολή του πρόσθιου τοιχώματος και ορατή διάταση.

δ. Η δυσκοιλιότητα και η λειτουργική απόφραξη. Τα συγκρατημένα κόπρανα στο ορθό μπορεί να προκαλέσουν μειωμένη αποβολή αερίων και επιβράδυνση της εντερικής διέλευσης

ε. Η ανώμαλη σύσταση ή η αλλοίωση της μικροβιακής χλωρίδας του εντέρου μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη παραγωγή αερίων του παχέος εντέρου μέσω ζύμωσης ή μειωμένης αποδόμησης αερίων, οδηγώντας σε αυξημένη περιεκτικότητα σε αέρια και φούσκωμα

στ. Η σχέση μεταξύ ψυχολογικών προβλημάτων και λειτουργικού φουσκώματος δεν έχει διερευνηθεί πλήρως. Ωστόσο, έχει προταθεί ότι το στρες μπορεί να συμβάλλει στην αυξημένη αντίληψη του κοιλιακού φουσκώματος.

Η αντιμετώπιση γίνεται με χρήση κυρίως εμπειρικών θεραπειών όπως τροποποιήσεις διατροφής, αντιβιοτικά και/ή προβιοτικά, προ κινητικά φάρμακα, αντισπασμωδικά, παράγοντες μείωσης των αερίων και φαρμάκων που δρουν σε επίπεδο νευροϋποδοχέων, όπως τα αντικαταθλιπτικά.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Bloating and functional gastro-intestinal disorders: Where are we and where are we going? Paola Iovino, Cristina Bucci, Fabrizio Tremolaterra, Antonella Santonicola, and Giuseppe Chiarioni. World J Gastroenterol. 2014 Oct 21; 20(39): 14407–14419.