Από τη δεκαετία του 1980, είναι γνωστό ότι η κατανάλωση πράσινων και κίτρινων λαχανικών (φυλλώδη πράσινα λαχανικά, κουνουπίδι, καρότα, μπρόκολο, λαχανάκια Βρυξελλών κ.λπ.) σχετίζεται με τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης ορισμένων τύπων καρκίνου. Αργότερα, μελέτες έδειξαν ότι ορισμένα μόρια που περιέχονται σε αυτά τα λαχανικά ήταν ικανά να ενεργοποιήσουν αντιοξειδωτικά ένζυμα και να προστατεύσουν από την ανάπτυξη καρκίνου. Έτσι, δοκιμάστηκαν διάφορα πράσινα και κίτρινα λαχανικά για να προσδιοριστεί ποια από αυτά μπορεί να ενεργοποιήσει τη δραστικότητα ενζύμων φάσης II.

Σχεδόν αμέσως, ανακαλύφθηκε μια ουσία «ισχυρός επαγωγέας ενζύμων φάσης II» και ονομάστηκε σουλφοραφάνη (SFN). Η σουλφοραφάνη είναι ένας ισχυρός επαγωγέας του μεταγραφικού παράγοντα Nrf2 και αναστέλλει τον παράγοντα NF-κB που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αύξηση της ρύθμισης της κυτταρικής άμυνας στο οξειδωτικό στρες. Έκτοτε, πολλές μελέτες επικεντρώθηκαν στη σύνθεσή της, στον μηχανισμό δράσης και στον προστατευτικό της ρόλο κατά της ογκογένεσης και του οξειδωτικού στρες.

Η σουλφοραφάνη είναι ένα φυτοχημικό προϊόν του οποίου η πρόδρομη ουσία γλυκοραφανίνη βρίσκεται στα σταυρανθή λαχανικά, με τις υψηλότερες συγκεντρώσεις στα μπρόκολα και ανήκει στην ομάδα φυτικών ενώσεων που ονομάζονται ισοθειοκυανικά. Όταν το φυτό δέχεται «επίθεση» (μηχανική καταστροφή ή λοίμωξη από βακτήρια ή μύκητες), το ένζυμο μυροσινάση απελευθερώνεται και αλληλεπιδρά με τη γλυκοραφανίνη για να δημιουργηθεί η σουλφοραφάνη. Η δραστικότητα της μυροσινάσης μειώνεται με την έκθεση στη θερμότητα, με αποτέλεσμα το μαγειρεμένο μπρόκολο να παρέχει ελάχιστη σουλφοραφάνη. Αντίθετα, η χορήγηση της σουλφοραφάνης μέσω συμπληρωμάτων διατροφής παρακάμπτει τη μυροσινάση και μπορεί να ασκήσει τη δράση της.

Η σουλφοραφάνη είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό και αντιφλεγμονώδες φυτοχημικό προϊόν που υπόσχεται προστασία του νευρικού συστήματος από πολλές ασθένειες και τοξίνες και μείωση της πιθανότητας εμφάνισης πολλών διαδεδομένων ασθενειών. Η έρευνα σχετικά με τη μακροχρόνια χρήση σε ανθρώπους και τα αποτελέσματα που έχει σε διάφορες ασθένειες θα είναι σημαντική για τον προσδιορισμό της κλινικής χρησιμότητάς της.

Η σουλφοραφάνη είναι ένα ισχυρό παράδειγμα του πόσο σημαντικό είναι το φαγητό για την υγεία μας και πρέπει να θυμόμαστε ότι ενώ απλά πράγματα όπως το μπρόκολο δεν φαίνονται τόσο ισχυρά όσο τα ανθρώπινα φάρμακα, μπορούν πραγματικά να είναι το ίδιο ή και πιο σημαντικά. Ο τομέας της χρήσης φυτοχημικών ουσιών στην πρόληψη και τη μείωση των βλαβών των νευρολογικών ασθενειών ανθίζει και μπορεί κάλλιστα να είναι ένα σημαντικό επόμενο βήμα για τη μείωση του κινδύνου πολλών ασθενειών που θεωρούμε αναπόφευκτες ή ανίατες.

Θανάσης Καραμούντζος MD, MSc

Ειδικός Γαστρεντερολόγος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  1. The neuroprotective mechanisms and effects of sulforaphane. Eric A Klomparens, Yuchuan Ding.  Brain Circ. Apr-Jun 2019;5(2):74-83.
  2. Sulforaphane – role in aging and neurodegeneration. Roberto Santín-Márquez, Adriana Alarcón-Aguilar, Norma Edith López-Diazguerrero, Niki Chondrogianni, Mina Königsberg.   2019 Oct;41(5):655-670.